El aura (2005)
Regie: Fabián Bielinsky | 134 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Ricardo Darín, Dolores Fonzi, Pablo Cedrón, Nahuel Pérez Biscayart, Jorge D’Elía, Alejandro Awada, Rafa Castejón, Manuel Rodal, Walter Reyno, Alejandro Gancé, Daniel Alejandro Ovando, Guido D’Albo, Daniel Delevin, Eva the dog, Claudio Rissi, Victoria Vescio
Soms zijn er van die regisseurs die ons al ontvallen zijn, voor je ze goed en wel ontdekt hebt. Een goed voorbeeld is de Roemeense cineast Cristian Nemescu, die zijn film ‘California Dreamin’ (Endless)’ niet eens af kon maken omdat hij in de zomer van 2006 door een auto-ongeluk om het leven kwam. Hij werd slechts 27 jaar oud. Een andere veelbelovende filmmaker was de Argentijn Fabián Bielinski. Met zijn regiedebuut ‘Nueve Reinas’ (2000) maakte hij diepe indruk; zijn naam als interessante cineast was daarmee gevestigd. Het duurde echter vijf jaar voor zijn tweede film werd uitgebracht. In de tussentijd schreef hij scripts en werkte hij als assistent-regisseur voor onder anderen Alejandro Azzano. Bielinsky’s langverwachte tweede speelfilm, ‘El Aura’, verscheen in 2005. Althans, in Zuid-Amerika. Tegen de tijd dat de rest van de wereld kennismaakte met deze indringende psychologische misdaadthriller, was Bielinsky er niet meer. Eind juni 2006 overleed hij, op 46-jarige leeftijd, aan een hartaanval.
Net als ‘Nueve Reinas’ speelt ook in ‘El Aura’ een overval een centrale rol. Bielinsky geeft echter een dieper, mysterieus tintje aan het geheel door zijn verhaal te vertellen vanuit de persoon van Esteban Espinosa (Ricardo Dárin), een uitgebluste veertiger die zijn geld verdient met de lugubere klus van het opzetten van dieren. Zijn vrouw heeft hem enige tijd geleden al verlaten en zijn gezapige levensritme wordt slechts onderbroken door de heftige epilepsieaanvallen die hij af en toe krijgt. Zijn enige verzetje krijgt de taxidermist door te fantaseren over de ideale overval. Zo heeft hij de plaatselijke bank in zijn gedachten als meerdere malen succesvol berooft. Zijn gedachten deelt de eenzame Espinosa alleen met zijn collega Sontag (Alejandro Awada). Wanneer deze hem uitnodigt voor een weekendje jagen in de bossen, schiet Espinosa per ongeluk de eigenaar van het appartementencomplex waar ze verblijven neer. Hij tracht de gebeurtenis angstvallig geheim te houden, maar wanneer hij ontdekt dat deze Dietrich (Manuel Rodal) betrokken was bij duistere zaakjes, kan hij zijn nieuwsgierigheid niet bedwingen. Hij besluit zich erin te mengen en zo zijn dromen over de perfecte overval uit te laten komen.
In vrijwel elk opzicht is ‘El Aura’ een stap voorwaarts ten opzichte van Bielinksy’s debuut. De film komt volwassen over en gaat veel dieper dan ‘Nueve Reinas’. De grote kracht zit hem vooral in het centrale personage, meesterlijk vertolkt door de fenomenale Argentijnse acteur Ricardo Dárin (‘XXY’, 2007). Esteban Espinosa is een groot mysterie. Je hebt geen idee wat er in zijn hoofd afspeelt, maar omdat Dárin deze figuur zo boeiend weet te portretteren, blijf je geboeid door hem. Wat is zijn volgende stap? Waarom doet hij wat hij doet? Daar komt dan nog bij dat hij elk moment een epileptische aanval kan krijgen, vooraf gegaan door een geestestoestand die hij een ‘aura’ noemt (vandaar de titel). Dárin hypnotiseert je met zijn indringende blik en prachtig getekende kop. Bielinsky plaatst deze boeiende man in het eenzame, schemerige landschap in de binnenlanden van Argentinië, een land dat fascineert in al zijn weidsheid. Het tekent bovendien de eenzaamheid van Espinosa. Tegelijkertijd brengt de regisseur met deze prachtige beelden een ode aan het land waar hij zo van houdt.
In tegenstelling tot ‘Neuve Reinas’, waar de film à la ‘Ocean’s Eleven’ (2001) om de roofoverval heen was gebouwd, speelt die actie in deze prent een bijrol. ‘El Aura’ is in de eerste plaats namelijk een karakterstudie. Bielinksy weerstaat de verleiding om van zijn belangrijkste doel af te dwalen en toe te geven aan de platgetreden paden van Hollywood. Wanneer het personage Diana (Dolores Fonzi), de veel jongere echtgenote van Dietrich, ten tonele verschijnt, ligt de verleiding voor een romance met de centrale held op de loer. Maar Bielinsky geeft daar – gelukkig – niet aan toe en houdt zijn focus op Espinosa en zijn woelige innerlijke gevecht. Bielinksy geloofde dat een simpel verhaal, dat stap voor stap cruciale informatie onthult, net zo spannend kan zijn als een film vol trucs en gimmicks. En daarin heeft hij gelijk, in ieder geval wat betreft ‘El Aura’. Het verhaal blijft zonder allerlei tierlantijntjes – op wat symboliek na – eenduidig en overzichtelijk. De film is met 134 minuten wat aan de lange kant en bij vlagen sleept het verhaal zich bijzonder traag voort. Wie een flitsende actiefilm rond de perfect geplande overval verwacht, zal bedrogen uitkomen. Hoewel er wel degelijk actiescènes in deze prent voorkomen, draait het in de eerste plaats om de belevingswereld van de complexe figuur Espinosa. Mede daardoor is de film ook op meerdere manieren uit te leggen; in hoeverre is datgene wat we zien ontsproten aan zijn fantasie?
‘El Aura’ is een spannende, intrigerende film die je wellicht even de tijd moet geven om op te bloeien. Uiteindelijk zal je beloond worden voor je inspanningen, want Bielinksy heeft een geweldige film afgeleverd, die doet denken aan het werk van Christopher Nolan. Die kracht heeft de film mede te danken aan het sublieme acteerwerk van hoofdrolspeler Ricardo Dárin. Niet voor niets werden op diverse Latijns-Amerikaanse filmfestivals tientallen prijzen in de wacht gesleept. Ook elders bleef de film niet onopgemerkt; op het gerenommeerd Sundance festival was ‘El Aura’ genomineerd voor de Grand Jury Prize en het was Argentiniës inzending voor de Academy Awards. Het is jammer dat we nooit meer een nieuwe film van Bielinksy te zien zullen krijgen. Een groot gemis voor de filmwereld…
Patricia Smagge