El cant dels ocells – Birdsong (2008)
Regie: Albert Serra | 98 minuten | drama | Acteurs: Victòria Aragonés, Lluís Carbó, Mark Peranson, Lluís Serrat Batlle, Lluís Serrat, Montse Triola
Drie door de woestijn ronddwalende mannen met plastic kroontjes op hun hoofd, ondertussen kibbelend over waar ze heen moeten, zijn de hoofdpersonen in Albert Serra’s nieuwe film ‘El cant dels ocells’. Een jonge vrouw (een engel?) vertelt ons dat de mannen op zoek zijn naar het kindeke Jezus, maar voor de meeste Bijbelgeschoolden is het dan al duidelijk dat we met de drie wijzen uit het oosten te maken hebben, Caspar, Melchior en Balthasar, die van verre komen om de zoon van God te kunnen aanschouwen. Veel haast lijken de drie heren in de film overigens niet te hebben, en van de ster die ze moeten volgen is ook weinig te zien. Het lijkt eerder alsof de drie een vakantietochtje aan het maken zijn: in het water dobberend met een bootje, de woestijn rondwandelend en onderwijl druk kibbelend of ze nou wel of niet die berg moeten beklimmen. Ook Jozef en Maria lijken eerder op vakantie, dan dat ze de zoon van God ter wereld hebben gebracht. In een bouwvallig huisje midden in de woestijn (waar is de rest van Bethlehem?) zorgt Maria vooral voor een lammetje, terwijl Jozef in het wilde weg aan het praten is in het Hebreeuws. De aanwezigheid van Jezus zelf laat dan nog te raden over. Met mooie, maar iets te lange woestijnplaatjes en geen enkele vorm van verhaal of muziek kabbelen we de film door.
Wat een verademing vervolgens als de drie koningen hun bestemming na meer dan een tergend langzaam uur bereiken en Jezus in de handen van Maria mogen aanschouwen. Opeens zwelt er muziek op. Een cello speelt het prachtige klassieke muziekstuk waar de film naar is vernoemd, en de koningen storten op hun knieën neer ter aanbidding van Jezus. Een mooi stukje cinema, vooral omdat alles ervoor zo moeilijk te verteren was. Na die opeenvolging van lange shots, enkel ondersteund door stilte en wat gebrabbel, voelt de cello als een ware Verlosser. Helaas eindigt daar de film nog niet, want ook de terugreis wordt nog uitvoerig weergegeven door Serra, die duidelijk veel plezier had in het maken van deze film, maar of er veel mensen veel plezier zullen hebben bij het kijken is nog maar de vraag.
Het is moeilijk te oordelen over een film die zo weinig zegt. Beelden spreken voor zich, zeggen de critici, maar is dit dan echt alles? De beelden zijn mooi, inderdaad, maar minutenlang naar een mooi schilderij kijken gaat voor de meeste mensen ook vervelen. Zeker als de kijker daarna wordt gedwongen om nog eens minutenlang naar een haast identiek schilderij te kijken, zonder enige vorm van uitleg. Albert Serra’s vorige film ‘Honor de Cavalleria’ werd door het wereldberoemde Franse filmtijdschrift Cahiers du Cinema uitgekozen tot één van de tien beste films van 2007. Ook ‘El cant dels ocells’ is een film die precies in het straatje van het Franse tijdschrift past. Op arrogant-eigenwijze toon creëert de regisseur een wereld waar de kijker zijn weg maar in moet vinden. Een abstract kunstwerk voor de zeer geduldigen onder ons.
Jelmer van der Lucht