El Gusto (2011)
Regie: Safinez Bousbia | 88 minuten | documentaire
In het Algerije van voor de onafhankelijkheid speelden Arabische moslims en joden uit de arme volksbuurten van Algiers gezamenlijk een typische vorm van plaatselijke volksmuziek, chaâbi (van het volk) genaamd. De lang vergeten muziekstroming komt in de documentaire ‘El Gusto’ weer in de schijnwerpers te staan door een toevallige ontmoeting tussen de filmmaakster Safinez Bousbia en een oud-muzikant van de meest toonaangevende groepering van die tijd.
In haar zoektocht naar de andere leden van het muzikaal collectief vertelt Bousbia het verhaal van de musici en geeft ze bovendien een tijdsbeeld van hun hoogtijdagen. De muziek had een joods-Andalusische oorsprong (de joden namen het uit Spanje mee na hun verdrijving in 1492) en werd aangevuld met Arabische en volkse elementen die het een voor die tijd unieke klank gaf. Halverwege de vorige eeuw kwam de muziekvorm tot volle wasdom. Zowel Arabische als joodse muzikanten vonden elkaar in het plaatselijke conservatorium maar ook in cafés, op bruiloften en zelfs in bordelen van de arme buurten van de Algerijnse hoofdstad. Totdat de onafhankelijkheidsoorlog van 1954 tot 1962 als gevolg had dat hun wegen splitsten en de muziekstroming van het toneel verdween. De muziek bleef echter bij allen in hun hart aanwezig. Uiteindelijk tracht Bousbia het muzikaal gezelschap weer bij elkaar te brengen voor een reünie die hun vergane roem herstellen moet.
Cinematografisch ziet ‘El Gusto’ er goed uit. De cameravoering is puik in orde, de montage solide. Wat echter opvalt is de mate van enscenering. Er zijn regelmatig scènes te zien waarin er een muzikant, al vertellende, langs de belangrijke locaties van de chaâbi loopt. De soms geforceerde manier waarop dit in beeld wordt gebracht zorgt ervoor dat de documentaire wat van zijn spontaniteit verliest. Hetzelfde gebeurt in enkele shots waarin het beeld precies laat zien wat de voice-over ons vertelt. De vraag rijst welke meerwaarde het beeld dan heeft over de herinneringen van de musici.
Verder in ‘El Gusto’ wordt het verhaal in vrij lange intervallen geassisteerd door oude archiefbeelden, wederom begeleid door de stemmen van de oude muzikanten, waardoor het deze passages soms wat aan tempo en variëteit ontbreekt. Het tijdsbeeld en de levenswegen van de diverse hoofdrolspelers worden daardoor niet altijd even goed voelbaar. De filmmaakster lijkt bovendien af en toe te vergeten dat de bandleden de werkelijke hoofdrolspelers van dit verhaal zijn en zet zich zelf vooral in het begin wat hinderlijk in de spotlights door te benadrukken dat het vooral haar eigen zoektocht is (waarvan verder niks terug is te zien). Naarmate de film vordert komt de nadruk dan toch meer te liggen bij de gepassioneerde muzikanten en bereikt ‘El Gusto’ het gewenste niveau.
Het zijn kleine stilistische onvolkomenheden in een verder fijne documentaire, die niet alleen mooi blootgeeft hoe muziek in het bloed kan zitten maar tevens een goed tijdsbeeld geeft van een beladen stukje geschiedenis.
Wouter Los
Waardering: 3
Bioscooprelease: 30 mei 2013
DVD-release: 20 augustus 2013