El Perro Negro: Stories from the Spanish Civil War (2005)

Regie: Péter Forgács | 84 minuten | documentaire | Acteurs: Jose Ernesto Diaz Noriega, Jose Salvans i Pierra, Francisco Franco Miklos Bodoczky, Fernando Bujarrabal, Peter Forgacs, Nils Blunck

In de wereld van de documentaire neemt de Hongaar Péter Forgács een bijzondere positie in. Voor zijn producties schiet hij zelf nog geen meter film maar hij gebruikt privé-opnamen van amateur-filmers, plaatst er muziek onder en zorgt met een dwingende montage voor documentaires die de essentie van het uitgebeelde onderwerp precies weten te raken. Hij maakt hierbij vaak gebruik van slow motions en stilstaande beelden, meestal het moment dat een geportretteerde recht de camera inkijkt waardoor de afstand tussen heden en verleden met een enkele blik wordt overbrugd.

Met behulp van deze methode maakte hij in 1997 de ijzingwekkende documentaire ‘The Maelstrom’, over een Joodse familie die rond de jaren 40 optimistisch, levenslustig en blind voor de realiteit haar ondergang tegemoet gaat. In ‘El Perro Negro’ (De zwarte hond) gebruikt Forgács hetzelfde procédé om de turbulente jaren rond de Spaanse burgeroorlog te schilderen. Het resultaat is opnieuw fascinerend.

Voor ‘El Perro Negro’ maakte Forgács gebruik van de opnamen van twee jonge Spanjaarden, industrieel Joan Salvans uit de omgeving van Barcelona en student Ernesto Noriega uit Madrid. Beiden zijn amateur-filmer. De opnamen van Salvans tonen het luxeleventje van de Catalaanse elite maar ook een maatschappij die onafwendbaar op een scheuring afstevent. Van extreme sociale en politieke verschillen naar onlusten, gewelddadigheden en de onvermijdelijke escalatie. De opnamen van opportunist en survivor Noriega spelen zich voornamelijk af tijdens de oorlog. Weinig gruwelen maar evengoed indrukwekkend.

Naast de beelden van beide protagonisten zien we ook opnamen van Franco, van de republikeinse leiders en van een bombardement vanuit een vliegtuig. Een voice-over gidst ons door de historische gebeurtenissen of draagt een passend gedicht of citaat voor. Deze gesproken teksten zijn noodzakelijk om niet het overzicht te verliezen, want in de Spaanse burgeroorlog vochten niet alleen republikeinen tegen monarchisten maar ook klerikalen tegen antiklerikalen, anarchisten tegen communisten, anarchisten tegen monarchisten, anarchisten tegen anarchisten en internationale republikeinse brigades tegen het opstandige Spaanse leger.

Hoewel Forgács geen partij kiest voor een van de oorlogvoerende facties lijkt er in de film toch een boodschap te schuilen. Wat de regisseur ons toont is het leven van alledag in een verdeelde maatschappij en de ontwrichtende krachten die daarin werkzaam zijn; in dat opzicht is deze film nog altijd actueel. Ook laat Forgács zien dat een oorlog slechts verliezers kent en dat menselijke wreedheid aan geen politieke kleur gebonden is. Als de zwarte hond eenmaal wordt losgelaten is niemand meer veilig. Zo is ‘El Perro Negro’ geschiedschrijving en waarschuwing tegelijk. En een prachtige documentaire bovendien.

Henny Wouters

Waardering: 4

Bioscooprelease: 7 april 2005