Elena (2011)

Regie: Andrei Zvyagintsev | 109 minuten | drama | Acteurs: Yelena Lyadova, Nadezhda Markina, Aleksey Rozin, Andrey Smirnov

Regisseur Andrei Zvyagintsev debuteerde in 2003 magistraal met ‘The Return’ (een in magnifieke beeldtaal gevangen verhaal over twee jongens die met hun lang afwezig geweest zijnde vader een dramatische reis maken). Ook zijn tweede film ‘The Banishment’ werd enthousiast ontvangen.

In zijn derde film ‘Elena’ komt hij wederom in de buurt van het niveau van zijn debuutfilm. Ondersteund door een effectvolle en intrigerende muzikale score van Philip Glass (bekend componist/uitvoerder van minimal music) is een sterk staaltje cinema neergezet dat op het Filmfestival in Cannes in het programmaonderdeel ‘Un Certain Regard’ de juryprijs kreeg toegekend. Op het Filmfestival van Gent won ‘Elena’ de Grote Prijs.

Thema’s in de film zijn de complexiteit van familieverhoudingen en de compromisloze bereidheid van een moeder om alles voor een kind te doen ook als dat kind daar eigenlijk nauwelijks aanspraak op zou mogen maken. Ingrediënten als sociale ongelijkheid, culturele klassenverschillen, geld in overvloed of het ontbreken ervan, zijn – versterkt met afgunst en hebzucht – een risicovolle cocktail. Het mag wellicht klinken als het recept voor een goedkope soap, maar ‘Elena’ is een puike mengeling van intrigerend psychologisch drama en een soort van thriller.

Elena (Nadezhda Markina) is voor de tweede keer getrouwd met Vladimir (Andrey Smirnov). Vladimir is welgesteld en heeft haar tien jaar eerder leren kennen toen hij in het ziekenhuis door haar werd verpleegd. Elena heeft een comfortabel leventje met hem. Zij verzorgt hem liefdevol, maar spendeert ook de nodige tijd aan het gezin van haar zoon Sergey (Aleksey Rozin) die als de spreekwoordelijke nietsnut door het leven gaat. Sergey woont met zijn gezin onder povere omstandigheden in een verre buitenwijk. Luiheid en drankgebruik zijn een belangrijk deel van zijn daginvulling. Elena brengt hun tegen de zin van Vladimir voortdurend boodschappen en geld. Sergeys oudste zoon heeft een flinke geldsom nodig om te kunnen studeren, anders moet hij het leger in (richting Tsjetsjenië) waar de omstandigheden barbaars zijn.

Als Elena aan Vladimir om een geldlening voor Sergey vraagt, weigert haar echtgenoot. “Die luiaard moet zijn eigen problemen maar eens oplossen.” Vladimir heeft echter ook zijn eigen problemen: zijn dochter Katya (Yelena Zyadova) wil nauwelijks contact en slingert hem harde verwijten in zijn gezicht over zijn materialistische instelling.

In een meesterlijke uitwerking volgen de gebeurtenissen elkaar op. De film overtuigt door sterk spel van vooral Nadezhda Markina die haar persoonlijke worsteling  overtuigend verbeeldt. Het camerawerk weet de sfeer uitstekend vast te leggen. De onderkoelde spanning wordt subliem opgebouwd en ook het slotbeeld is van psychologische klasse. Een duivels dilemma dat intrigerend en overtuigend is uitgewerkt.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 29 maart 2012