Elephants Up Close – Elefanten hautnah (2018)

Regie: Jens Westphalen, Thoralf Grospitz | 50 minuten | documentaire

Olifanten zijn de grootste landzoogdieren ter wereld, de heersers van de savanne die alleen van mensen en grote groepen leeuwen iets te duchten hebben. Maar wat weten we eigenlijk over deze imposante reuzen? Steeds meer, maar nog lang niet alles. Een ding dat de wetenschap inmiddels wel boven water heeft gebracht, is dat olifanten tot de intelligentste diersoorten op aarde behoren. Ze beschikken over bijzondere cognitieve vermogens die lange tijd alleen aan mensen, mensapen en dolfijnen werden toegeschreven. Daarnaast zijn het doorgaans zachtaardige dieren die veel aandacht schenken aan het opvoeden van hun jongen en rouwen om overleden soortgenoten.

De Duitse documentaire ‘Elephants Up Close’ (‘Elefanten hautnah’) schotelt ons een boel interessante wetenswaardigheden over olifanten voor. We zien bijvoorbeeld hoe de vrouwelijke leiders, de matriarchen, van een kudde dankzij hun spreekwoordelijke olifantengeheugen en scherpe zintuigen feilloos waterbronnen kunnen vinden die vele kilometers verderop liggen. Daarnaast verschaft de documentaire ons ook inzicht in de manier waarop de savannereuzen met elkaar communiceren. Olifanten blijken over een uitgebreid arsenaal aan vocalisaties te beschikken. De laagste tonen, het zogenoemde infrageluid, zijn voor onze oren zelfs niet eens waarneembaar. Olifanten laten die diepe geluiden met behulp van hun poten via de grond resoneren, zodat soortgenoten de vibraties – die informatie bevatten over drinkplaatsen, aankomende stormen, de locatie van een kudde en mogelijke gevaren – vanaf grote afstand op kunnen vangen. De kijker krijgt ook veel inzicht in de sociale structuur van de dikhuiden. De vrouwtjes en jonge dieren vormen vaste kuddes, terwijl de volwassen stieren buiten de paartijd een grotendeels solitair bestaan voeren of zich rondom waterpoelen verzamelen in losse ‘vriendengroepen’.

Het informatieve gedeelte wordt gecombineerd met prachtige filmbeelden die de kijker regelmatig het gevoel geven dat hij midden tussen de olifanten staat. Gedetailleerde close-ups en prachtige beelden van olifanten die baden in het goudgele ochtend- en avondlicht worden afgewisseld met weidse panorama’s en luchtopnamen die tonen hoe grote olifantenkuddes samenkomen bij de Choberivier.

‘Elephants Up Close’ is opgenomen in Botswana, het land dat veruit de grootste wilde olifantenpopulatie ter wereld herbergt. Het helpt dat deze natie in zuidelijk Afrika enorm dunbevolkt is, waardoor er nog relatief veel plek is voor authentieke wildernis en de iconische Afrikaanse megafauna. Toch is er ook in Botswana volop discussie over de gereguleerde jacht op olifanten. De reuzen hebben namelijk zo’n driehonderd kilo groenvoer per dag nodig, waardoor met name in de droge tijd sommige gebieden ontdaan worden van nagenoeg alle vegetatie. De documentaire gaat slechts summier, zijdelings en relativerend in op deze precaire kwestie, wat misschien wel een beetje jammer is. Anderzijds is het ook niet helemaal onlogisch gezien het karakter en doelpubliek van deze film.

‘Elephants Up Close’ is vooral een informatieve ode aan de olifant die wordt ondersteund door wonderschone beelden. De liefhebber van de betere natuurfilm zal ongetwijfeld zijn vingers aflikken bij het nuttigen van deze visuele traktatie.

Frank Heinen

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 juli 2020