Elvis (2022)

Recensie Elvis CinemagazineRegie: Baz Luhrmann | 159 minuten | biografie, drama | Acteurs: Austin Butler, Tom Hanks, Olivia DeJonge, Helen Thomson, Richard Roxburgh, Dacre Montgomery, Luke Bracey, David Wenham, Natasha Bassett, Kodi Smit-McPhee, Elizabeth Cullen, Xavier Samuel, Chaydon Jay, Kelvin Harrison Jr., Kate Mulvany, Melina Vidler, Christopher Sommers, Mark Leonard Winter, Lillie Wallace, Alton Mason, Gary Clark Jr., Nicholas Bell

Met groot genoegen dweept de Australische regisseur Baz Luhrmann in ‘Elvis’ met het gegeven dat de rock-‘n-roll legende een brandend ijkpunt is in de Amerikaanse populaire cultuur. Dat Elvis sporen heeft achtergelaten in de populaire cultuur staat buiten kijf. Zijn bariton stem en sensuele heupbewegingen spoken nog altijd rond, niet in de laatste plaats op het licht ontvlambare celluloid, van hoofdrollen in muzikale niemendalletjes, waaronder ‘Jailhouse Rock’ (Richard Thorpe, 1957), tot aan de vuige ode ‘Wild at Heart’ (David Lynch, 1990). Ook in de uithoeken van de Amerikaanse muziek blijft de koning van rock-‘n-roll opduiken zoals in het lied ‘Jesse’ van Scott Walker (ja, die van The Walker Brothers maar solo in een stuk minder zonnige stemming). De titel refereert aan de doodgeboren tweelingbroer van Elvis, Jesse Garon Presley. Elvis Aaron werd 35 minuten later geboren. Alsof het een klaagzang in het hoofd van de levende broer betreft, eindigt Walkers lied met het refrein: “I’m the only one left alive”. Hoewel de film ‘Elvis’ deze gruwelijke tragedie aanstipt, verkiest het eerder de vlammende show boven het splijtende drama.

Luhrmanns film draait niet zonder meer om het muzikale icoon. Niet voor niets geeft de regisseur de film een ‘Citizen Kane’ (Orson Welles, 1941)–achtige aanzet met de vermaarde manager van Elvis, Colonel Tom Parker (Tom Hanks), als verteller. De querulante gokker ziet de jongen als de onbetaalbare sneeuwvlok die slechts eenmaal in het leven aan je voorbij dwarrelt. De jongeman moet en zal zijn grootste en meest succesvolle show worden, inclusief de alomtegenwoordige merchandise. Gaat hier een vergelijking met ‘Mank’ (David Fincher, 2020), over wie nu ‘Citizen Kane’ werkelijk heeft uitgebroed, mank? Want wie is nu de ware auteur van de Elvis-act, de marketing of het talent? Regisseur Baz Luhrmann maakt er in ieder geval geen geheim van wie hij ziet als de grote boeman. Wanneer Parker bij hun eerste ontmoeting het reuzenrad op zijn kermis alleen voor hem en Elvis (Austin Butler) reserveert, belooft de Colonel op faustiaanse wijze de beginnende artiest bergen met goud. De gretige jongeman hoeft alleen maar zijn talent optimaal te benutten, hij zorgt wel voor de randzaken. De rockprins spiegelt met een poster van de Geek, de carnavalsact van een waanzinnige (‘Nightmare Alley’, Guillermo del Toro, 2021).

Crosscuts in split screen is een stokpaardje van regisseur Luhrmann (onder andere bekend van ‘Romeo + Juliet’, 1996, ‘Moulin Rouge!’, 2001, en ‘The Great Gatsby’, 2013). Evenals de verschillende muziekstijlen die Elvis wist te verbinden, laat de Australische filmmaker (de meeste opnames vonden op sets in zijn thuisland plaats) beeld en geluid harmonieus en tegelijkertijd explosief dansen met elkaar. Luhrmann heeft zichtbaar plezier in het nabootsen van legendarische concerten en film – en televisieopnames, zoals ‘Elvis: The Comeback Special’ (Steven Binder, 1968) en de oneindige Las Vegas-shows in het International Hotel, waarin Elvis de mens en muzikant een geijkte verandering ondergaat en tegelijkertijd het publiek in vuur en vlam zet.

De Afro-Amerikaanse muziek krijgt een klinkend eerbetoon in ‘Elvis’. De witte koning van rock-‘n-roll was allesbehalve vies van leentjebuur spelen. Al van jongs af aan zoog Elvis het werk van andere artiesten op: van de gospel in een tent, die dienst doet als kerk, tot aan de met drank besprenkelde hoerenkeet (in de film op steenworp afstand van de tent) waar het ritme door de blues werd gezet. Onder zijn vrienden mocht hij de blueslegende en vroegwijze B.B. King rekenen en keek hij sexy dansmoves af bij Little Richard (belichaamd door model en performer Alton Mason, een ver achterneefje van gospelgrootheid Mahalia Jackson). Ook laat Luhrmann het niet na om de politieke bewustwording van Elvis aan de hand van prikkelende crosscuts te lokaliseren, zoals elk biografische film over een groots Amerikaans entertainer betaamt.

De dik twee en half uur durende productie leunt dramatisch gezien bijna volledig op de haat-liefdeverhouding tussen de goedgelovige en begaafde Elvis en de uitgekookte geldwolf Col. Tom Parker. Af en toe rebelleert de muziekster tegen zijn surrogaatvader die hem dan sluw pareert. Verwacht echter geen diepe inzichten in het succes en de tragedie van één van ’s werelds grootste sterren. Een andere voorbode dat het drama nogal dun is, is de eentonige invulling van meerdere personages waaronder die van echtgenote Priscilla Presley (Olivia DeJonge). Ook de in de basis interessante slechterik verdrinkt uiteindelijk in al de opzwepende beats. De vrekkige Colonel, van oorsprong een Nederlander, is een doortrapte boekhouder maar blijft vooral een grote onbekende.

Op de keper beschouwd is ‘Elvis’ allesbehalve een ontmanteling van de legende, eerder een verhipte instandhouding. De eerste drie kwartier walst de blitse en luide productie in de bioscoopzaal als een tierelier over je heen. Naarmate de klokt wegtikt overtuigt het gedetailleerde breiwerk emotioneel steeds een beetje minder. Maar dan is er weer een fabuleuze recreatie van een live-performance! En dat de film Tom Hanks onder een dikke laag make-up, inclusief fatsuit, overleeft, mag een klein wonder heten, want hoewel deze artistieke keuze haast onvergeeflijk is, blijf je toch gebiologeerd kijken naar de soms onverstaanbare vertolking. Als bijna alle andere Luhrmann-producties draait de prent dan ook uit op een feestelijke knalpot, vol met missers en af en toe geniale vondsten, vaak even goede elementen als gare binnen één scène of zelfs een shot. Zonder enige kardinale vorm van schaamte slingert de Australische roerganger wederom, evenals de garderobe van zijn onderwerp, constant tussen kunst en kitsch. Wie is toch de Colonel van Luhrmann?

Roy van Landschoot

Waardering: 3

Bioscooprelease: 23 juni 2022
PVOD-release: 8 augustus 2022
Digital download-release: 8 augustus 2022
VOD-release: 2 september 2022 (HBO Max)
DVD-, blu-ray- en 4K UHD-release: 26 oktober 2022