Emma (2009)

Regie: Jim O’Hanlon | 250 minuten | drama, komedie, romantiek | Acteurs: Romola Garai, Michael Gambon, Jodhi May, Jonny Lee Miller, Blake Ritson, Louise Dylan, Rupert Evans, Laura Pyper, Christina Cole, Dan Fredenburgh, Poppy Miller, Robert Bathurst, Jefferson Hall, Valerie Lilley, Jamie Glover, Joshua Jones , Jefferson Hall, Veronica Roberts, Liza Sadovy, Eileen O’Higgins, Sarah Ovens, Pauline Stone

Boeiende scenario’s maken uit oude literaire werken, dat is de kracht van Sandy Welchs pen. Ze was eerder verantwoordelijk voor de scripts van de miniseries ‘North and South’ en ‘Jane Eyre’. Nu levert ze een nieuwe variant op Jane Austens ‘Emma’ waarin Romola Garai en Jonny Lee Miller de hoofdrollen innemen van Emma en Mr. Knightley. Anders dan bij eerder gemaakte produkties, zoals de televisiefilm uit 1996 met Kate Beckingsale en Mark Strong, laat de BBC met behulp van Welchs script een frisse wind waaien door het eeuwenoude verhaal. In tegenstelling tot de televisiefilm, gedragen de karakters in deze ‘Emma’ uit 2009 zich niet zo formeel.

De vrij joviale omgangsvormen van de personages kunnen wellicht ergernis opwekken bij strikte Austen-fans. Zo schroomt Emma bijvoorbeeld niet om Mr. Knightley recht in zijn gezicht uit te maken voor ‘domoor’. Ook al is het plagend bedoeld, zulke woorden zijn redelijk heftig naar Austen begrippen. Hoewel de etiquette weliswaar qua tijdsbestek niet klopt, ligt hierin juist de kracht van Welchs scenario. Zij weet de moderniteit van de dialogen prima in de sfeer van Jane Austen te houden én geeft de oorspronkelijke vertelling meer pit.

De tekstuele vrijheid die Welch hier en daar gebruikt, komt mooi van pas in de woordenwisselingen tussen Emma en Mr. Knightley. Waar in andere bewerkingen Mr. Knightley normaliter de overhand heeft in de onderlinge twisten, zijn Emma en Mr. Knightley in deze BBC-bewerking verbaal aan elkaar gewaagd. Het gekibbel tussen deze personages is een waar plezier om naar te kijken. Romola Garai (‘Atonement’) en Jonny Lee Miller (tv-serie “Eli Stone”) vertolken hun rollen met verve. Beide acteurs geven de juiste lading mee aan elke zin die ze uitspreken. Daarbij zeggen de gezichtsuitdrukkingen van Garai en Miller ook voldoende. Hiervan is Emma en Knightleys discussie over Harriet Smiths huwelijksaanzoek een goed voorbeeld. Maar hun ogen spreken boekdelen als Knightley kwaad afscheid neemt van Emma na een picknick op Box Hill.

Naast Garai en Miller beschikt ‘Emma’ over nog meer imponerende castleden. Meneer Woodhouse wordt vertolkt door Michael Gambon – beter bekend als schoolmeester Albus Dumbledore uit de Harry Potter-films. Gambon brengt de klagende opmerkingen van pa Woodhouse met zijn bekende charme en humor. Zoals wanneer hij afkeurend reageert op het voorstel voor een bruidstaart voor Anne. Gambons vertolking van meneer Woodhouse is veel aangenamer dan de irrante en karikaturale tegenhanger uit 1996 door acteur Bernard Hepton. Een ander knap staaltje acteerwerk vertoont actrice Tamsin Greig (‘The Diary of Anne Frank’) met haar vertolking van Miss Bates. Greig overtuigt compleet met haar mimiek en stem als de arme dorpsgenote van Emma met haar onophoudelijke gezwets over Jane Fairfax. Greig geeft het personage de nodige sympathie mee. Eén van de memorabele momenten is de picknick op Box Hill waarbij Miss Bates aan Emma weerwoord geeft. Maar Garai krijgt als Emma écht lik op stuk door collega Christina Cole. Cole speelt het vlijmscherpe personage Augusta. Cole gaat lichtelijk op herhaling met deze rol na ‘Lost in Austen’ en ‘Jane Eyre’. Maar de actrice blinkt weer vanouds uit als een gemeen loeder met een lieflijk gezicht. De rollen van de ‘bad guys’ zijn vergeven aan Blake Ritson (‘Mansfield Park’ uit 2007) en Rupert Evans (‘Agora’). Ritson is als dominee Elton een ware gladjanus in de manier waarop hij zo lovend spreekt en complimenten maakt. Collega Evans speelt Frank Churchill zeer charmant, maar weet heel naturel de dubbelzijdigheid van het karakter te verbeelden.

Actrices Cole en Garai laten Laura Pyper (‘Reign of Fire’) compleet ondersneeuwen als de stille Jane Fairfax. De sterkte van haar lichaamstaal stelt wat teleur in vergelijking met haar collega’s; het komt niet zo naturel over – de treurnis ligt er té dik bovenop. Collega Jodhi May, (‘Daniel Deronda’) weet zich wel staande te houden als Emma’s gouvernante. Ondanks Mays nog vrij jonge uiterlijk, pakt ze je als Anne in met haar aimabele moederblikken. Deze moederliefde komt zoal mooi naar voren in het betoog van Anne met Knightley over de juistheid van Emma’s vriendschap met Harriet Smith. Louise Dylan speelt deze betwiste jonge vrouw. Zonder het er té dik bovenop te leggen, geeft Dylan de perfecte dosis naïviteit en charme aan Harriet. Deze BBC-miniserie laat een eigenzinnige Emma zien. Een scène in het prille begin van de eerste aflevering geeft een prima indicatie. Emma onderbreekt de lofzang van Miss Bates over Jane Fairfax vrij abrupt met de opmerking dat ze Chinese les volgt. Gelukkig toont scenarioschrijfster Welch ook Emma’s gevoelige kant; zij voelt zich best eenzaam op Hartfield. Na het vertrek van haar gouvernante woont ze alleen met haar vader in het grote landhuis. De ruimte oogt treurig en donker zonder Anne. Maar over het algemeen is Emma Woodhouse een fleurige tante. Dit feit wordt extra benadrukt doordat de zon in bepaalde shots letterlijk achter haar schijnt. Bijvoorbeeld als Emma samen met Harriet langs Eltons huis loopt met eten voor de armen.

Hoewel deze ‘Emma’ sterker is dan haar voorgangers, kent het ook zwaktes. De afronding van Harriets zoektocht kan beter én er is geen enkele spanning wanneer Emma denkt dat zij misschien wel achter het net vist als ze beseft wie ze werkelijk liefheeft. Je kent namelijk de gevoelens al van het mannelijke personage. Desondanks is ‘Emma’ heerlijk speels, romantisch en verveelt geen moment. De miniserie maakt handig gebruik van cliffhangers waardoor de afleveringen voorbij zijn voordat je er erg in hebt. Daarnaast is de bijbehorende soundtrack van componist Samuel Sim ook zeer aangenaam: zonnige klassieke muziek die helemaal aansluit bij Emma’s karakter. De BBC bewijst met ‘Emma’ weer eens te meer dat zij de fijne kneepjes kennen om het grote publiek te vermaken met Jane Austens werk.

Ans Wijngaarden