Encanto (2021)
Regie: Jared Bush, Byron Howard, Charise Castro Smith | 109 minuten | animatie, komedie | Originele stemmencast: Stephanie Beatriz, María Cecilia Botero, John Leguizamo, Mauro Castillo, Jessica Darrow, Angie Cepeda, Carolina Gaitan, Diane Guerrero, Wilmer Valderrama, Rhenzy Feliz, Ravi Cabot-Conyers, Adassa, Maluma, Rose Portillo
Zelf is hij te bescheiden om hoog van de toren te blazen, maar Lin-Manuel Miranda heeft zich de afgelopen vijftien jaar ontwikkeld tot een van de meest invloedrijke mensen in de entertainmentindustrie. Als geen ander weet hij de levendige energie ‘van de straat’ te vertalen naar het podium en het witte doek. Zijn allereerste musical, ‘In the Heights’, werd liefkozend omgedoopt tot een ‘hiphopversie van ‘Rent’ en schopte het in 2008 tot Broadway en leverde hem vier Tony Awards op, waaronder die voor beste musical. Zijn échte grote doorbraak kwam met ‘Hamilton’, de musical die het verhaal verteld over een van de Founding Fathers van de hiphop en R&B, Alexander Hamilton. Een baanbrekende productie met geheel zwarte en Latijns-Amerikaanse cast die zowel publiek als critici wist te bekoren en Miranda elf Tony’s en een Pulitzer Prize opleverde. Hij scoorde daarnaast een Grammy en een Oscarnominatie voor het liedje ‘How Far I’ll Go’ uit de Disneyfilm ‘Vaiana’ (2016) en was te zien als lantaarnopsteker Jack in ‘Mary Poppins Returns’ uit 2018.
Het lijkt erop dat alles wat Miranda aanraakt in goud verandert. Dat geldt ook voor ‘Encanto’ (2021), de animatiefilm van Disney waarvoor hij de muziek componeerde en meeschreef aan het verhaal. Eén van de meest catchy liedjes, ‘We Don’t Talk about Bruno’, schopte het – mede dankzij TikTok – tot de eerste plaats in de US Billboard Hot 100 én (als eerste originele Disneysong ooit) de UK Singles Chart. De aanstekelijke Latin popsong ademt dezelfde dynamiek die de film ook heeft. Disney wil graag inclusiever zijn en produceerde de laatste jaren met ‘Vaiana’ (Polynesische cultuur) en ‘Raya and the Last Dragon’ (2021, Zuid-Oost Aziatische cultuur) al meerdere films om die ambitie handen en voeten te geven. En denk ook aan Pixar’s ‘Coco’ (2017) en ‘Luca’ (2020). ‘Encanto’ speelt zich af in Colombia en eert de Zuid-Amerikaanse cultuur. De heldin is verre van de doorsnee Disney-prinses. De 15-jarige Mirabel Madrigal heeft vrolijke, springerige krullen en een geloofwaardig figuur. Bovendien is ze de eerste Disney-heldin met een bril. Mirabel is een van de jongste telgen uit een wonderlijke familie, waarin iedereen over een bijzondere gave beschikt. Iedereen, behalve Mirabel.
‘Encanto’ schuwt het niet om de impact die de koloniale overheerser had op de Zuid-Amerikaanse volksstammen te tonen, want oma Alma Madrigal werd vroeger, toen ze net haar drieling op de wereld gezet had, overvallen door gewapende indringers die haar uit haar dorp joegen en haar man Pedro doodden. Die traumatische gebeurtenis schonk haar echter ook een wonder: een magische kaars die haar en haar kinderen beschermt tegen de vreemdelingen en een wonderbaarlijk huis – La Casita – voor haar creëert, verstopt tussen de hoge bergen. Al haar nakomelingen worden bovendien geboren met een gave, die zich openbaart op hun vijfde jaar. De een kan mensen genezen met haar kookkunsten, de ander controleert het weer met haar emoties. Ook de volgende generaties Madrigal krijgt magische krachten toebedeeld: Mirabels ene zus is zo sterk als een beer en haar andere zus kan de bloemen laten groeien. Haar nichtje heeft een supergehoor en haar neefje kan van gedaante verwisselen.
Mirabel heeft het er best moeilijk mee dat zij het buitenbeentje is, zeker nu haar jongste neefje Antonio bijna aan de beurt is om gezegend te worden met zijn eigen gave. Een heel herkenbare emotie, want we voelen ons allemaal wel eens buitengesloten. Mirabel blijft onverminderd positief en doet haar best om op haar manier te helpen met het voorbereiden van het feest voor Antonio. Maar als hij wél een magische kracht krijgt toebedeeld, wordt het haar even te veel en vlucht ze weg van het feest. In een stil hoekje in La Casita merkt ze ineens dat het huis barsten begint te vertonen. In paniek rent ze naar haar oma, maar die wuift het weg. Niemand anders ziet de scheuren in de muren. Maar is dat wel echt zo? Begint het magische bolwerk van de Madrigals, die het hele dorp voorspoed en rijkdom heeft gegeven, langzaam af te brokkelen? En wat heeft de voorspelling die haar spoorloos verdwenen oom Bruno tien jaar geleden deed daarmee te maken? Mirabel is vastberaden om dat uit te vinden en La Casita en daarmee haar familie te redden.
Regisseurs van dienst zijn Jared Bush en Byron Howard, die eerder namens Disney verantwoordelijk waren voor ‘Zootopia’ (2016). Zij krijgen ondersteuning van Charise Castro Smith (‘The Haunting of Hill House’), die tevens een van de scenarioschrijvers is. Ook Miranda droeg bij aan het script. Maar hij drukt zijn stempel vooral op de film met maar liefst acht gloednieuwe liedjes. Hierin verweeft hij Latin Pop met een spervuur aan woordspelingen die we kennen uit de rapmuziek. Dit levert swingende en aanstekelijke liedjes op die perfect aansluiten bij de belevingswereld van de jeugd. Disney koos ervoor om een geheel Latijns-Amerikaanse cast op te voeren. Dan maar wat minder bekende namen (alleen John Leguizamo en zanger Maluma zijn bij het grote publiek bekend), moet men gedacht hebben. Maar daardoor is de film wel een stuk geloofwaardiger en authentieker. Stephanie Beatriz (die we eerder zagen in de serie “Brooklyn Nine-Nine”) schittert als Mirabel. Zij weet een mooie balans te vinden tussen gevoelens van melancholie die horen bij het gevoel een outsider te zijn (die ze terugziet bij haar verstoten oom Bruno), en de opgewekte (klein)dochter met een groot hart voor haar familie. Met name met oma Alma (María Cecilia Botero) is haar relatie interessant. Getekend door haar trauma, waakt ze als een leeuwin over haar nakomelingen. Ze zit duidelijk in haar maag met feit dat Mirabel geen gave heeft gekregen en is bezorgd om de profetie van Bruno tien jaar eerder. Het conflict loopt hoog op, maar de film weet oma en kleindochter uiteindelijk toch op een hartverwarmende manier weer bij elkaar te brengen, in een ontroerende scène waarbij menigeen het niet droog zal houden.
Naast de emotionele resonantie en de herkenbare thema’s van familie, gevoelens van schuld en het idee dat je een ander teleurstelt, ergens bij willen horen en (zelf)acceptatie, is ‘Encanto’ ook een feest om naar te kijken en te luisteren. Neem alleen al het miraculeuze huis, met zijn bewegende dakpannen en vloertegels, met het ritme meedeinende deuren en ramen en trappen die als het zo uitkomt in glijbanen kunnen veranderen. La Casita fascineert mateloos, met haar vele verborgen kamers, hoekjes, torentjes en kelders. Ze heeft haar geheel eigen wijze van communiceren met haar bewoners en zorgt niet zelden voor een glimlach. Net als de vele woord- en beeldgrappen die gedurende de liedjes voorbijkomen overigens. ‘Encanto’ is niet alleen heel kleurrijk, maar ook heel levendig; de film ademt authentieke Latijns-Amerikaanse energie en respecteert de cultuur, gewoonten en gebruiken van Colombia, tot in de kleinste details in decor en kleding.
Bijzonder is dat, ondanks al die magische en bovennatuurlijke elementen, ‘Encanto’ toch eigenlijk ‘gewoon’ een film is over de dynamiek die in elke grote, hechte en diverse familie voorkomt en zorgt voor spanningen en eenheid. Over een familie die op zoek moet naar nieuwe harmonie. Met een traditionele oma, een zorgzame moeder, de knappe maar soms onuitstaanbare oudere zus, de hardwerkende en zichzelf wegcijferende andere zus en de onzekere tiener die simpelweg gezien en gehoord wil worden voor wie ze is. Dat maakt deze film, ook al speelt hij zich aan de andere kant van de wereld af, zo herkenbaar en is het niet moeilijk om de familie Madrigal in de armen te sluiten.
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 24 november 2021
VOD-release: 24 december 2021 (Disney +)