Ender’s Game (2013)

Regie: Gavin Hood | 114 minuten | actie, avontuur, science fiction | Acteurs: Asa Butterfield, Harrison Ford, Hailee Steinfeld, Abigail Breslin, Ben Kingsley, Viola Davis, Aramis Knight, Suraj Partha, Moises Arias, Khylin Rhambo, Jimmy ‘Jax’ Pinchak, Nonso Anozie, Conor Carroll, Caleb J. Thaggard, Cameron Gaskins, Stevie Ray Dallimore, Andrea Powell, Brandon Soo Hoo, Kyle Russell Clements, Wendy Miklovic, Jasmine Kaur, Han Soto, Edrick Browne

Anders dan bij videogames zijn emoties, ethiek en psychologische diepgang inherent aan de speelfilm. Het interessante aan ‘Ender’s Game’ (een adaptatie van het gelijknamige boek uit 1985) is dat het nadrukkelijk bewust speelt met het idee van film als videogame maar daardoor en passant afstand neemt van de waarden die het pretendeert te hebben.

Wanneer een poging van een mysterieus buitenaards ras tot invasie (op insectgelijkende beesten, Formics genaamd) mislukt, doen de Aardbewoners er alles aan om niet voor een tweede keer slachtoffer te worden van de dadendrang van de ongewenste binnendringers. De jongste knappe koppen van de planeet worden opgeleid om tegenwicht te bieden. Aan de hand van videogames en simulaties worden de rekruten klaargemaakt voor de strijd. Zo ook de twaalfjarige Ender (Asa Butterfield).

Wat betreft de structuur volgt de film een vast Young Adult stramien. Zo gezien is ‘Ender’s Game’ een kruising van ‘The Hunger Games’ en de Harry Potter films, met daarbovenop een herkenbaar laagje Star Trek (De J.J. Abrams versie dan). Alles is van de partij. Moeizame familierelaties, vriendschap en rivaliteit. Het komt allemaal wat obligaat en voorspelbaar over. Alles bij elkaar genomen blinkt deze film dan ook niet uit in diepgravende originaliteit. Het lijkt alsof de film niet te lang stil wil blijven staan bij al te lastige theoretische verhandelingen maar, conform aan de gangbare videogame, voortdurend in een enerverende maar eendimensionale beweging wil blijven. Het gaat ten koste van de diepgang.

Het hoe, waar en waarom van de Formics blijft bijvoorbeeld lang onduidelijk. Ook wordt er compleet voorbij gegaan aan de ideeën omtrent de afstanden in de ruimte en de manier waarop die overbrugd kunnen worden. Wanneer de aardbewoners voor een laatste krachtmeting richting de thuisplaneet van de vijandelijke wezens reizen, zijn ze daar in een handomdraai. De dreiging die vanuit het onbekende komt, wordt daardoor niet goed voelbaar. Het wetenschappelijke karakter van een generieke science fiction film is sowieso ver te zoeken. Verder dan een uitweiding over gravitatie komt de film niet. Een uitstapje dat totaal geen relevantie heeft voor het verdere verloop van de film.

Wat overblijft is een film waarin een hoop moois te zien valt, maar het juiste gevoel met dat beeld in grote mate ontbreekt. ‘Ender’s Game’ is een film zonder empatisch vermogen. Het noodlottige defaitisme heeft de overhand. Bovendien wil de film in alles zo universeel zijn, dat het verhaal te reduceren valt tot iets wat op de Aarde zelf zou kunnen plaatsvinden. Het science fiction gedeelte is dan hooguit een stilistisch masker waar achter de conventionele en lichtzinnige inhoud schuilgaat. Het frappante is dat termen als empathie en sympathie veel worden gebezigd in de film, maar dat daar maar bar weinig van valt terug te zien bij de hoofdrolspelers. Eerder dan goedgevormde personages zijn ze militair gedrilde robots die als computeravatar van punt A naar B worden gestuurd. Grappig genoeg zijn ze daarin dus geenszins anders dan hun mierachtige tegenstanders. Pas tegen het eind komt de rijkelijk late ommezwaai en begint de grotendeels geïndoctrineerde Padawan Ender zich af te vragen of geweld wel de oplossing is. Het legitimeert wellicht een eventuele sequel, maar soepel en logisch is het allemaal niet.

Hollywood heeft het afgelopen jaar veel geïnvesteerd in de science fiction film, maar de resultaten zijn niet onomstreden. Ook ‘Ender’s Game’ vervalt in te veel gemakzuchtige fouten. Een boek dat al een kleine dertig jaar op de plank ligt om te verfilmen, was er ongetwijfeld niet slechter op geworden als het scenario ook de tijd had om wat verder te rijpen. Nu levert het een halfslachtige film op die het moet hebben van zijn uiterlijk vertoon, maar inhoudelijk ernstig tekort schiet.

Wouter Los

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 23 januari 2014
DVD- en blu-ray-release: 21 mei 2014