Eureka (2023)

Recensie Eureka CinemagazineRegie: Lisandro Alonso | 147 minuten | drama | Acteurs: Viggo Mortensen, Chiara Mastroianni, Alaina Clifford, Sadie LaPointe, Viilbjørk Malling Agger, Adanilo, Márcio Mariante, Luísa Cruz, Rafi Pitts

Ongewassen en dorstig strompelt outlaw Murphy (Viggo Mortensen) richting een Mexicaans grensdorpje in het wilde westen (die van Sam Peckinpah, niet die van John Ford of Sergio Leone) waar al een geruime tijd geen wet meer geldt behalve geweld. Murphy is op zoek naar voor hem een speciaal iemand. Maar voordat hij iedereen neerschiet die hem wil ombrengen of geen bevredigende antwoorden geeft, kan wellicht de mysterieuze El Coronel (Chiara Mastroianni, dochter van Marcello en Catherine Deneuve) deze dwalende ziel op weg helpen.

Zonder enig waarschuwingsshot kruipt de film vanuit een televisie, waarop Murphy vastloopt in een cliffhanger, in de knusse huiskamer van politieagente Alaina (Alaina Clifford) en haar nichtje Sadie (Sadie Laporte). Je volgt Alaina op een typische werkdag in het Pine Ridge reservaat, in Zuid-Dakota, waar je zomaar aan de straat kan vastvriezen als je het in het verkeerde seizoen bezoekt. Ook de politieagente is op zoek naar iemand. Wat ze vooral op haar pad tegenkomt is de dagelijkse kost aan treurige situaties van huiselijk geweld, drugsmisbruik en diepe armoede. Bovendien treft ze actrice Maya (Mastroianni), die een voorstudie doet voor een rol, langs de weg met autopech aan. Alaina vraagt aan Sadie om zich te ontfermen over de actrice. Knorrig stemt het nichtje in, want hoe moet ze dit nu weer combineren met het opvangen van haar broer die binnenkort vrijkomt uit de gevangenis?

Je zou zeggen dat de overgang tussen een zwart-wit western naar een documentaire-achtig gedraaide film over een politieagente en haar nichtje in een indianenreservaat al uitdagend genoeg is maar dan is deze film allesbehalve klaar met je. Recht voor je ogen blijft ‘Eureka’ absurde transformaties ondergaan. Daarvoor geeft regisseur Lisandro Alonso, van onder meer de minimalistische drama’s ‘Libertad’ (2001) en ‘Jauja’ (2014, ook met Mortensen), de kijker wel ruim de tijd om aan te wennen.

Daarnaast neemt regisseur Alonso je mee op een filmreis die zich niet laat vangen in enig genrejasje of dramatische opbouw, eerder in het idee dat verhalen in essentie open zijn, zoals mensen zonder werkelijke grenzen opereren. In dit werk kunnen werelden daarom opeens in elkaar overgaan, alsof alles in de traag voortschrijdende blik van de camera verbonden is. Op die manier ademt de film fabels en mythen die tijd en plaats ontstijgen.

Veel in ‘Eureka’ is verstoord, je ziet meerdere personages in ongelijke en machteloze posities verkeren, maar tegelijk is het van een afstandje verrassend harmonieus. Even vlieg je ook mee als een tropische vogel ver boven de worstelende mens. In de vlucht langs eeuwen van scheve machtsverhoudingen blijven de protagonisten tegen de stroom op zwemmen en kunnen ontsnappingen daaraan evengoed een vloek als een zegen zijn. Het mooie verre uitzicht op de terugkerende uitzichtloosheid dient wellicht als een doekje voor het bloeden van de tijd die je op aarde doorbrengt. Als je je hiermee kan verenigen, dus vooral niet graag bij de hand wilt worden genomen, ga dan met een gerust hart op reis met dit raadselachtig werk.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 18 juli 2024