Exodus (2023)

Regie: Abbe Hassan | 102 minuten | drama | Acteurs: Jwan Alqatami, Khaled Alqatami, Aliki Andriomenou, Isa Aouifia, Ashraf Barhom, Christina Karatza, Pavlina Sarli

Regisseur Abbe Hassan geeft de kijker met ‘Exodus’ een bijna klassieke roadmovie. “Mijn familie is in Zweden,” zegt Amal. “Je moet weg uit Turkije, Sam,” zegt Karim. En dus moeten de hoofdpersonages samen op pad. Onderweg moeten ze er het beste van maken, ondanks hun grote verschillen. Een recept voor avontuur, ook hier, ware het niet dat het onderwerp afgrijselijk is en je maag bijna letterlijk omdraait. Het gaat in deze film namelijk over mensensmokkel. Hassan confronteert je daarom met slapende kinderen op de betonnen vloer van een verlaten gebouw en het onder schot houden van slapeloze mensen na een dagenlange reis in een container. In ‘Exodus’ ga je met Amal en Sam mee op pad, a road less traveled voor mens en kijker. Na de openingsscène weet je echter al dat we hier zo snel mogelijk a road not traveled van moeten maken.

De geharde Sam (Ashraf Barhom) verdient de kost als mensensmokkelaar in Turkije. Voor hem is dat nou eenmaal zo simpel als vraag en aanbod, zeker nu de EU de grenzen heeft gesloten voor vluchtelingen. Wanneer de aanstormende politie de chaos rond een verdwenen container in de haven compleet maakt, raken de Syrische tiener Amal (Jwan Alqatami) en Sam op elkaar aangewezen. Amal wil haar reis voortzetten om haar familie te vinden, Sam wil betaald krijgen. Maar dan stapelt het bewijs tegen Sam zich op en kan ook hij beter uit het zicht blijven. Ondertussen probeert Amal in contact te komen met haar familie in Zweden.

Gelukkig kan maar een heel klein deel van de mensen in Nederland zich voorstellen hoe het is om te moeten vluchten. Het gevolg is echter dat voor de meesten een vluchtelingenkamp niets meer dan een woord is en de mensen die van grens naar grens lopen of overleven in containers identiteitsloos blijven. In de eerste minuten van ‘Exodus’ ziet de kijker alleen de ruggen van de mensensmokkelaars en zijn de eerste gezichten die in beeld komen de gezichten van de vluchtelingen. Hassan maakt daarmee één ding meteen duidelijk: het is hoog tijd dat deze mensen een gezicht krijgen. Het is hoog tijd dat deze mensen gezien worden. Voor Hassan stopt het hier echter niet, want je voelt door een volgende scène in een diner dat het enige wat Amal wezenlijk scheidt van een Nederlands kind is dat het bij haar oorlog is en in dit land niet. ‘Mag ik even mijn Insta checken?’, vraagt Amal. Waarna de 12-jarige aan de grijzende Sam begint uit te leggen hoe zij communiceert met haar zussen. Sam legt vervolgens tevergeefs uit dat je met een smartphone ook nog steeds kan bellen en praten. Het zijn zulke interacties waardoor de kijker zich herkent in Amal of Sam. Missie geslaagd voor Hassan.

Net als bij de klassieke roadmovie staat de reis centraal, maar deze reis staat voor iets groters dan Amals en Sams tocht naar Zweden. ‘Exodus’ begint namelijk met de tekst “In 2015 zoeken 1,3 miljoen mensen asiel in Europa”. De kijker beseft vervolgens bij ieder mensonwaardig moment dat Amal en Sam meemaken er ergens op deze wereld echte Amals en Sams zijn. Echte mensen die hier onvrijwillig voor kiezen, maar dit wel moeten trotseren.

Jannick Engel

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 15 juni 2023