Expedition Borneo (2007)
Serie producent: Steve Greenwood | 151 minuten | documentaire
In ‘Expedition Borneo’ zet een gemêleerd gezelschap biologen, filmmakers en ecologen koers richting de relatief ongerepte delen van het eiland Borneo om de plaatselijke dierenwereld te inventariseren en nieuwe soorten te ontdekken. Want hoewel grote delen van de oerwouden die ooit Borneo en heel Indonesië bedekten te gronde zijn gericht ten faveure van (palmolie)plantages, zijn de overgebleven natuurgebieden ware schatkamers van het leven. Dat Borneo nog ongerepte stukken natuur heeft, is grotendeels te danken aan de aanwezigheid van een keten van steile bergen, diepe valleien en hoge plateaus die dwars door het eiland loopt en de meest onherbergzame gebieden nagenoeg afsluit van de buitenwereld. Op de weinige bezoekers wacht hier een adembenemend mooi landschap vol duistere regenwouden en duizenden meters hoge bergtoppen. Het gebrek aan mensen wordt ruimschoots gecompenseerd door de aanwezigheid van talloze exotische diersoorten. Dwergolifanten, nevelpanters, Javaanse neushoorns, Maleise beren, orang-oetans, gibbons en netpythons (de langste slangen ter wereld) zijn een paar spectaculaire en illustere voorbeelden. In veel opzichten is het hart van Borneo een van de laatste grote wildernissen in het dichtbevolkte Zuidoost-Azië. Een gebied dus dat het verdient om beter in kaart te worden gebracht en extra bescherming hoort te ontvangen.
Net als in ‘Expedition Guyana’ en ‘Expedition New Guinea’ volgen we in deze BBC-documentaire een expeditieteam naar een deels onbedorven regio vol vreemde, kleurrijke en fascinerende creaturen. Hoewel veel van de natuurlijke oerwouden op Borneo in de loop der jaren hebben moeten wijken voor palmolieplantages, vinden de teamleden op afgelegen plekken als Imbak Canyon en langs de oevers van de Kapuasrivier toch nog een scala aan bekende en minder bekende diersoorten. Zo komen cameraman Gordon Buchanan en ecoloog Tara Shine oog in oog met een groep woudolifanten, ontdekt entomoloog George McGavin spinnen, motten, schorpioenen en cicaden in alle kleuren en maten en stuit herpetoloog Tyrone Hayes op diverse soorten kikkers, slangen, hagedissen en schildpadden. Hoewel de grootste gifslang ter wereld niet superzeldzaam is, vormt de nachtelijke ontdekking van een vrouwelijke koningscobra bij haar nest een natte droom voor elke reptielenliefhebber. De ervaren klimmer Steve Backshall en cameravrouw Justine Evans nemen ons mee naar een gigantische bergkrater die vanuit de lucht de vorm aanneemt van een gapend gat in het bergachtige junglelandschap. Dit mini-ecosysteem, dat is ontstaan door het instorten van een grote rotspartij, doet sterk denken aan de verloren wereld die in het boek ‘The Lost World’ van Arthur Conan Doyle wordt beschreven. De grotsystemen die het tweetal in het laatste deel betreedt zijn niets voor mensen met engtevrees, maar staan wel garant voor boeiende televisie, zeker omdat het gaat om plekken waar vermoedelijk nog zelden of nooit een mens is geweest.
‘Expedition Borneo’ is zonder twijfel een boeiend kijkavontuur. De expeditie schetst een mooi beeld van de soortenrijkdom in de minst aangetaste delen van Borneo en biedt ons een mooi kijkje in de keuken van zo’n ontdekkingstocht, ook al omdat de expeditieleden tussen de natuurbeelden door geregeld openhartig vertellen over hun ervaringen en de ontberingen waarmee ze onderweg te maken krijgen. Toch verkeert ook het ruige Hof van Eden uit ‘Expedition Borneo’ in gevaar. Dat komt vooral pijnlijk tot uiting in een bepaalde scène waarin de natuurlijke geluiden van roepende gibbons en zingende vogels zich vermengen met het onheilspellende geronk van kettingzagen. De waarde van een documentaire als ‘Expedition Borneo’ is dan ook tweeledig, want naast uitstekend amusement is de film ook een krachtig pleidooi voor het beschermen van een van de laatste grote wildernissen van Zuidoost-Azië.
Frank Heinen
‘Expedition Borneo’ verschijnt donderdag 16 mei 2013 op DVD en blu-ray.