Experimenter (2015)

Regie: Michael Almereyda | 98 minuten | biografie, drama, geschiedenis | Acteurs: Peter Sarsgaard, Winona Ryder, John Leguizamo, Kellan Lutz, Anthony Edwards, John Palladino, Jim Gaffigan, Harley Ware, Danny A. Abeckaser, Donnie Keshawarz, Tom Farrell, Anton Yelchin, Taryn Manning, Ned Eisenberg, Lori Singer, Edoardo Ballerini, Xavier Fan, Craig De Lorenzo, Emily Vere Nicoll, Gary Shteyngart, Abe Altman, Paul Lazar

Wie zou er op het idee zijn gekomen om de experimentenreeks waarmee de bevelstructuur van de nazi’s op schokkende wijze zou zijn blootgelegd, weer eens uit de cinematografische mottenballen te halen? Het is een neutrale vraag, omdat wij ons er weinig bij konden voorstellen totdat wij deze film zagen, en achteraf ook niet. Hoofdrollen voor Peter Sarsgaard (‘Boys Don’t Cry’) en Winona Ryder (‘Edward Scissorhands’) – eindelijk weer eens, interesseerden ons bij voorbaat wel. De verzuchting komt echter al vroeg in deze uitleggerige film van Michael Almereyda, die u kunt kennen van de Hamlet-verfilming met Ethan Hawke uit 2000.

‘Experimenter’, dat in januari 2015 in wereldpremière ging op het Sundance Film Festival, richt zich, zoals verwacht mag worden in een biografisch drama, op de gedragswetenschapper Stanley Milgram en zijn persoonlijk leven; dat wordt begrensd door de monomane manier waarop hij zijn vak beoefent. Dit gegeven wordt afdoende duidelijk gemaakt door Sarsgaard, die Milgram portretteert als een totaal onthechte figuur, maar waarom moet hij zich met grote regelmaat direct tot de kijker richten? Wat werkt bij Het Klokhuis, is in dit genre funest voor de overtuigingskracht. En had Milgram werkelijk zo’n vreselijk Titulaer-baardje of ontbrak het de makers aan budget?

Veel blijft onduidelijk, de bijrollen zijn zwak bezet en dat zegt iets over de noodzakelijkheid van deze onderneming; in Oliver Hirschbiegel’s ‘Das Experiment’ (2001) werd psychologisch onderzoek in relatie tot de Holocaust (de Stanford-experimenten in dat geval) overtuigender voor het voetlicht gebracht. Daar stond het experiment centraal en niet de man erachter, een gebrek dat in ‘Experimenter’ wordt opgevuld door de huwelijksperikelen van Milgram, met een goede Ryder als verwaarloosd middelpunt. Wat zij ziet in de koele wetenschapper blijft in raadselen gehuld, maar het weerzien met Winona is een plusje. Er is ook zeker chemie tussen Sarsgaard en Ryder. Daarvoor had deze film echter niet gemaakt hoeven worden.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 2

Bioscooprelease: 31 maart 2016
DVD-release: 25 augustus 2016