Eyes Wide Open – Einaym Pkuhot (2009)
Regie: Haim Tabakman | 91 minuten | drama | Acteurs: Zohar Shtrauss, Ran Danker, Tinkerbell, Tzahi Grad, Isaac Sharry, Avi Grainik
Binnen de muren van Mea Shearim, de orthodox-joodse wijk in Jeruzalem gelden alleen de strikte wetten van de Thora. Dat regisseur Tabakman juist daar een homoseksuele liefdesrelatie laat opbloeien, is dus bij voorbaat vragen om problemen. Onmogelijke liefde is en blijft één van de favoriete thema’s in de cinema; in alle mogelijke vormen en maten hebben we geliefden langs zien komen, al wetende dat hun passie gedoemd is, dat hun omgeving het nooit zal accepteren en uiteindelijk wegkwijnend in een allesvermorzelende eenzaamheid, waaruit slechts de dood een oplossing biedt. Zo ver komt het niet in dit verhaal, maar alle randvoorwaarden van het onmogelijke liefdesverhaal zijn present: er is een verstikkende omgeving, een begripvolle (en daarom des te schrijnender) echtgenote, onbedwingbare lust, vertwijfeling en ten slotte ontgoocheling.
De film begint al slecht, als Aaron in een als zondvloed zo hevige regenval probeert het slot te forceren van de slagerij van wijlen zijn vader. Gedurende de film valt er opvallend veel kletterende regen neer op de ultraorthodoxe gemeenschap. Aaron leeft een bescheiden en godvrezend leven, is een liefhebbende echtgenoot en vader en speelt een actieve rol in de synagoge. Tijdens de religieuze leer sluimert af en toe een klein beetje van zijn twijfel door; niet altijd kan hij met de allesomvattende antwoorden van de rabbijn en tevens goede vriend genoegen nemen. Aaron gelooft dat je moet houden van moeilijkheden; ze met hart en ziel moet willen overwinnen; beproevingen doorstaan als teken van werkelijk geloof. In dit paradigma beziet hij dan ook in eerste instantie de gevoelens die hij begint te voelen voor de jonge, knappe en eigenzinnige Ezri, die hij in dienst heeft genomen in de slagerij en tevens een slaapplaats heeft geboden. Juist als je denkt dat de spanning niet meer houdbaar is, weet Aaron er zijn persoonlijke religieuze draai aan te geven. “God heeft ons deze beproeving alleen geboden omdat Hij weet dat we hem aankunnen”, is zijn beredenering. Homoseksualiteit bestaat namelijk niet in deze (en andere) orthodoxe opvattingen. De gevoelde lusten zijn slechts voorbeelden van het kwaad, de begeerte, de aardse en vleselijke geneugten, die een goede gelovige bij het overwinnen ervan alleen maar sterker zal maken. Deze kijk biedt Aaron de mogelijkheid om de lusten zelf te accepteren, op zich een interessante invalshoek. Het probleem echter is natuurlijk dat het daarna al te laat is: als beide mannen uiteindelijk toch toegeven aan hun behoeften is er geen weg meer terug. Aaron vindt zichzelf vanaf moment gevangen in het dilemma tussen de acceptatie en eventuele overwinning van zijn eigen behoeftes en de nietsontziende reactie vanuit de gemeenschap – die in het geheel geen ruimte biedt om deze religieuze beproeving eens rustig uit te vechten.
De thematiek en setting zijn uitermate interessant, in het bijzonder door de zorgvuldig neergezette inkijk in het leven in Mea Shearim, een wereld die voor het merendeel van het Westerse publiek volledig nieuw zal zijn. Het verloop van het drama is echter niet heel vernieuwend en doet soms zelfs wat gekunsteld aan, mede door de zeer spaarzame dialoog, wat de dagelijksheid van de beelden enigszins teniet doet. Ondanks puik acteerwerk blijft het geheel van de film een tikkeltje afstandelijk, wellicht een keuze van de regisseur om niet teveel voor te kauwen maar het publiek zelf de keus te geven beslissingen te maken en een oordeel te vellen.
Ruby Sanders
Waardering: 3
Bioscooprelease: 4 maart 2010