F.I.S.T (1978)

Regie: Norman Jewison | 125 minuten | drama | Acteurs: Sylvester Stallone, Rod Steiger, Peter Boyle, Melinda Dillon, David Huffman, Kevin Conway, Tony Lo Bianco, Cassie Yates, Peter Donat, John Lehne, Henry Wilcoxon, Richard Herd, Tony Mockus Jr., Ken Kercheval, Elena Karam, Joe Tornatore, James Karen, Stuart Gillard, Brian Dennehy, Sam Chew Jr., Robert Lipton, John Bleifer, Frank McRae

Het schijnt dat Robert de Niro Norman Jewisons eerste keus was voor de hoofdrol in ‘F.I.S.T.’, en het zou interessant zijn om te zien hoe de rol er in dat geval had uitgezien, maar verrassend genoeg schiet Sylvester Stallone niet of nauwelijks te kort in de rol van bevlogen vakbondsleider. Sterker nog, na het zien van de film is het moeilijk om iemand anders in de rol voor te stellen. En we hebben het dan niet eens over een hersenloze actiefilm, maar een serieus drama. Want Stallone kan best acteren, voor wie hier aan twijfelt. Als hij maar met het juiste materiaal en kundige mensen werkt. Hier werkt hij met een scenario dat deels van zijn eigen hand is, en wordt de regie gevoerd door Norman Jewison, bekend van geëngageerde, maatschappelijk bewuste films als ‘Fiddler on the Roof’, ‘And Justice for All’, en ‘The Hurricane’. En deze samenwerking levert een alleszins onderhoudend drama op.

In ‘F.I.S.T.’ speelt Stallone (in eerste instantie) een bekend personage: een arme immigrant die moet vechten tegen het onrecht dat hem wordt aangedaan en zo nodig zelf op de barricades moet klimmen. Deze underdog-rol lijkt hem op het lijf geschreven te zijn. Net als in ‘Rocky’ komt hij volkomen geloofwaardig over in ‘F.I.S.T.’ en wil je hem zien zegevieren in zijn strijd tegen asociale werkgevers. Ook de wijze waarop hij de aanvankelijk sceptische vrachtwagenchauffeurs toespreekt en opwarmt voor de “goede zaak” is overtuigend.

De thematiek is ook interessant, en dan vooral de  machinaties van de vakbond. Want hoewel de werkgevers redelijk eenzijdig worden afgeschilderd, is het boeiend om te zien hoe ver de arbeiders moeten gaan om hun gelijk te krijgen, of in ieder geval deugdelijke werkomstandigheden voor elkaar te krijgen. Het blijkt erg moeilijk te zijn om dit op een nette manier te doen. Demonstraties worden met geweld neergeslagen, wat weer meer geweld uitlokt. Want de bedrijven luisteren niet naar argumenten dus zullen er spierballen getoond moeten worden en moeten er handen vies worden gemaakt. Waar ligt de grens? Hoe ver kun je gaan om je nobele doelen te verwezenlijken zonder daarbij je zelfrespect te verliezen? In de film blijkt alleen de sterke arm van de arbeiders zelf niet genoeg en moeten er helaas meer schimmige figuren geconsulteerd worden, die beschikken over macht en geld.

De film is in twee stukken opgedeeld, waarbij het tweede deel de (morele) ondergang van vakbond F.I.S.T. en zijn leider verbeeldt. Door de (vermoedelijke) banden van de vakbond met de maffia en de openbare aanklachten over dit soort malafide praktijken, doet de film sterk denken aan ‘The Godfather, part II’. En hoewel ‘F.I.S.T’ zich niet kan meten met deze film, blijft ook deze episode interessant vanwege de uitvergroting van de verkeerde stappen die zijn genomen en het benadrukken van de oorspronkelijke idealen. In dit gedeelte legt Stallone niet altijd genoeg subtiliteiten in zijn onderhandelingsscènes en lijkt hij wat meer uit zijn element te zijn. Ook is dit gedeelte van de film wat traag en is de uitkomst voorspelbaar. Toch is de film in zijn geheel een krachtig sociaal drama, die een interessant inkijkje geeft in het ontstaan van de vakbondbeweging en de tegenstrijdigheden en opofferingen die daarbij komen kijken. F.I.S.T. is daarnaast een aangename verrassing vanwege Stallone’s acteerprestaties. Het is één van zijn “vergeten” films die het afstoffen meer dan waard is.

Bart Rietvink

‘F.I.S.T’ verschijnt vrijdag 14 december 2012 op blu-ray.