Facing War (2025)

Regie: Tommy Gulliksen | 100 minuten | documentaire | Met: Jens Stoltenberg, Sissel Kruse Larsen, Dylan White ,Joe Biden, Randi Ness, Stian Jenssen, Volodymyr Zelenskyy, Ulf Kristersson, Krisztián Meszárós, Oana Lungescu, Mark Rutte, Ben Norman, António Costa, Kaja Kallas, Antony Blinken, Lorenz Meyer-Minnemann, Emmanuel Macron, Ursula von der Leyen, Rishi Sunak, Thorvald Stoltenberg, Karin Stoltenberg, Recep Tayyip Erdoğan

Een korte geschiedenisles: in 1945 versloegen de geallieerden Nazi Duitsland. Er was weinig tijd voor vreugde want het volgende conflict loerde al om de hoek. De toenmalige twee grootmachten, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, en hun respectievelijke invloedsferen stonden loodrecht tegenover elkaar. Gedreven door ideologische en geostrategische redenen, trachten de twee elkaar de loef af te steken: de Koude Oorlog was geboren. Dit niet al te koele conflict wordt overal ter wereld anders ervaren: een dekolonisatiegolf vond plaats in Afrika en Azië, China leidde de ‘non-alignment movement’ en het Europese continent werd in tweeën gesplitst door een ‘ijzeren gordijn’.

West-Europa kwam verzwakt uit een vernietigende Tweede Wereldoorlog. Samenwerken was dus de boodschap en in 1949 was de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) geboren. Met als principe een oorlogsverklaring tegen één is een strijd tegen allen, werd de NAVO een van de grootste militaire allianties ooit en een indrukwekkend afschrikmiddel. De zware last om deze bonte bende samen te houden, viel op de schouders van een Secretaris-Generaal. Sinds 1 oktober 2024 wordt deze rol vervuld door de Nederlander Mark Rutte. Hij verving de Noor Jens Stoltenberg, die de rol voor tien jaar met glans vervulde. Tommy Gulliksens ‘Facing War’ toont het laatste jaar van Stoltenberg als baas van de NAVO.

In de mate van het mogelijke biedt ‘Facing War’ een kijkje achter het gordijn genaamd NAVO en diens voorzitter, Jens Stoltenberg. Een energieke leider, met een kinetische manier van aanpak, die orde in de chaos moet brengen. Een zware last, die op de schouders van een ervaren politicus moet rusten. Laat die Noor nu net uit een politieke familie komen, want papa Stoltenberg was een voormalig minister van defensie. Net zoals zijn vader ging hij de politiek in, en van 2000 tot 2001 en 2005 tot 2013 was hij premier van Noorwegen. Een jaartje later, werd hij Secretaris-Generaal van de NAVO. Zijn termijn bedroeg negen jaar, na reeds drie verlengingen, wanneer de Amerikaanse president Joe Biden dit voor een vierde kreeg vroeg in 2023. Een jaar vol obstakels. Zoals de blokkering van Zwedens toetreden tot het bondgenootschap door Turkije, maar voornamelijk de Russische invasie van Oekraïne die een jaar eerder plaatsvond.

In pakweg een uur en 40 minuten wordt het drukke takenpakket, met zijn vele facetten, op indrukwekkende wijze in beeld gebracht. Gaande van dagdagelijkse vergaderingen en verre reizen tot wereldleiders in het gareel houden. Het is de cruciale taak van de Secretaris-Generaal van de NAVO om de cohesie van de alliantie te bewaren en de delicate balans van de internationale orde te respecteren. Net zoals Stoltenbergs delicate werk is de documentaire gebalanceerd: net geen diepe inkijk in de protagonist en geen al te oppervlakkige informatie over hem. Op eerlijke wijze krijgt de kijker een kijkje in het leven, de leidersstijl en de geschiedenis van Stoltenberg. Via prachtige beelden, met spectaculaire camerahoeken en goede montage, heeft deze documentaire haast iets weg van een natuurdocumentaire. Het moment dat de Turkse president Erdoğan voorbij de Zweedse premier Kristersson op de NAVO top wandelt, heeft iets weg van een roofdier dat rond zijn prooi cirkelt. Je kan er alleen maar van huiveren.

Gezien de huidige turbulente tijden waarbij het bestaansrecht en de samenstelling van de alliantie in vraag worden gesteld, is deze documentaire uiteraard actueler dan ooit. Het voelt haast aan als een archiefstuk uit een vorig tijdperk – wat al genoeg zegt over de relevantie en de kwaliteit van de docu – maar is een recente productie. De vorige zin verraadt, naast informeren, een ander doel van ‘Facing War’, namelijk een waarschuwing. Zowel indirect als direct – via een korte voice over – hangt in Gulliksens  werk de schaduw van één man over de NAVO: Donald Trump. Een persoon wiens terugkomst, met zijn giftige retoriek, twee keer doet nadenken over de gelaagde titel van de documentaire.

‘Facing War’ is in vele opzichten intelligent en uniek. Zo trekt Stoltenberg op een privémoment zijn eigen beloftes aan Oekraïne in twijfel of zegt hij dat zijn favoriete serie “The Sopranos” is’ en dat hij zich wel herkent in de maffiabaas Tony Soprano. Iets dat hij, logischerwijs, niet aan de grote klok wil hangen. Evenzeer krijgt de kijker flarden te zien van de werking van de binnenste kringen van NAVO. Een adviseur van Stoltenberg confronteert hem met de harde realiteit, dat het Oekraïense front kraakt in 2023. Maar hij is vooral uniek in zijn genuanceerde pro democratische stelling, dat kritiek hebben op de NAVO mag. ‘Facing War’ is duidelijk positief over de alliantie, maar zij geeft niet één kant weer van het verhaal. Een verhaal dat verpersoonlijkt wordt door Jens Stoltenberg, een gedreven en gepassioneerde man die overtuigd is van het creëren van een betere en veiligere wereld. Had de wereld maar meer mensen zoals Jens Stoltenberg.

Nick Majchrowicz

Waardering: 4

Speciale vertoning: Movies That Matter Festival 2025