Fahrenheit 11/9 (2018)

Regie: Michael Moore | 128 minuten | documentaire

‘How the fuck did this happen?’, vraagt Michael Moore zich af na de (eerste) verkiezing van Donald Trump. De affiche laat er geen twijfel over bestaan: Trump is van apocalyptisch allooi. Bij elke apocalyps horen voortekenen en die gaat Moore in onverwachte hoeken opzoeken. ‘Fahrenheit 11/9’ is niet in eerste plaats geïnteresseerd in de wansmakelijke despoot die Trump is (zoals zovele andere docu’s), maar net in Amerika’s weg naar hem. Een weg die Moore laat aanvangen bij… Gwen Stefani. Klaarblijkelijk zou haar honorarium voor ‘The Voice’, dat hoger was dan dat van Trump in ‘The Apprentice’ bij wijze van populariteitsmeting de aanleiding voor zijn presidentskandidaatsstelling geweest zijn, waar hij dan de smaak te pakken kreeg. Dat is hoe Moore denkt en dat is wat zijn films uniek maakt. Hij schuwt de meest voor de hand liggende causale verbanden ten voordele van een geheel eigenzinnige en veel emotionelere kijk. Eerlijkheidshalve maakt hij zich daarbij kenbaar als verteller, wat z’n eigenbelangrijke en niet onbevooroordeelde vertelling transparant maakt.

‘Fahrenheit 11/9’ geeft als titel ook al meteen de makers aanwezigheid aan. Met verwijzing naar zijn eigen documentaire ‘Fahrenheit 9/11’, waarin hij de regering George W. Bush en de War on Terror bekritiseerde, vergelijkt Moore de dag na Trumps verkiezing (9 november 2016) dus met die andere ‘Dag des oordeels’. Maar het duidelijkst komt Moores persoonlijke betrokkenheid naar voren in een – betrekkelijk uitgebreid – ‘subplot’ over Flint, Moore’s geboortestad in Michigan. In Flint woedde ten tijde van de verkiezingen een volksgezondheidscrisis waarbij duizenden inwoners werden blootgesteld aan verhoogde loodniveaus. De hebzucht van gouverneur Rick Snyder, die de watervoorzieningen nodeloos omleidde, zou volgens Moore de enige oorzaak zijn. Bovendien zou Trump er ook een voorbeeld in gezien hebben van hoe je in Amerika met alles weg kan komen. En een ongelukkig bezoek van president Obama veroorzaakte bij de inwoners van Flint ten slotte een politieke apathie. Met deze casestudie verklaart Moore de veertig procent stemweerhoudende burgers. In hoeverre is een land waar bijna de helft van de bevolking gedemotiveerd wordt om zijn stem uit te brengen nog een democratie? Zijn eindoordeel: het hele systeem is rot.

En toch overheerst geen doemdenken. Integendeel. Moore biedt het woord aan mensen wiens stem niet zo makkelijk gehoord wordt. Naast inwoners van Flint, interviewt Moore ook de Parkland high school activisten, leraren uit West-Virginia, een Irak-oorlogsveteraan, de laatst levende Nurembergproces procureur en tal van andere stemmen die vaker dreigen te verdrinken in de mediale draaikolk van Donald Trumps Amerika. Opvallend zijn wel de formele middelen waarmee hij z’n film opbouwt. ‘Fahrenheit 11/9’ bestaat uit interviews, archiefbeelden en newsreels, maar ook uit heel wat internetvideo’s. Het is een pastiche van de mediale storm van de afgelopen jaren en probeert zo vat te krijgen op die storm. Want hoe Trump die storm doorstaat, wanneer hij voor de zoveelste keer in opspraak komt, is geen vraag waar Moore zich me bezighoudt. Hij weet immers beter: Trump ís de storm. En om door die storm te navigeren kiest Moore resoluut voor een langspeelfilm, een 128 minuten durende tour de force, die in de zalen verschijnt. Zo getuigt ‘Fahrenheit 11/9’ van vertrouwen in niet alleen de kracht van het publiek, maar ook van het medium film.

Arthur Vandermoere

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 september 2018