Fallen Leaves – Kuolleet lehdet (2023)

Regie: Aki Kaurismäki | 81 minuten | komedie, drama | Acteurs: Alma Pöysti, Martti Suosalo, Jussi Vatanen, Alina Tomnikov, Janne Hyytiäinen, Sakari Kuosmanen, Nuppu Koivu, Eero Ritala, Sherwan Haji, Maria Heiskanen, Paula Oinonen

Iedere dag schoffelt Ansa (Alma Pöysti) in een supermarkt en besteedt het kleine inkomen aan haar onderkomen. “Rusland is Oekraïne binnengevallen”, hoort de stille Finse op de radio. Ze verzet het ding snel naar muziek. Aan de andere kant van Helsinki slijt de norse Holappa (Jussi Vatanen) zijn dagen op een industrieterrein. De avonden drinkt hij weg. De twee eenzame zielen ontmoeten elkaar tijdens een karaokeavond, waar iets van een vonk overspringt. Het leidt tot een date bij filmtheater Ritz waar posters hangen van onder meer ‘Journal d’un curé de campagne’ (Robert Bresson, 1951) en ‘Fat City’ (John Huston, 1972). Na afloop van hun datefilm, ‘The Dead Don’t Die’ (Jim Jarmusch, 2019), geeft Ansa haar nummer aan Holappa. Een koude windvlaag blaast het papiertje uit zijn hand zonder dat ze het doorhebben. De twee tortelduifjes nemen afscheid zonder elkaars volledige naam of verblijfplaats te kennen. Het lot kan geniepig zijn.

Behalve de gure wind in Finland zit ook de verslaafde inborst van Holappa het samenkomen van de twee geliefden in de weg. Hij drinkt zoveel dat hij baan op baan en verblijfplaats verspeelt. Als ze elkaar dan toch weer weten te vinden kan de dwarse veertiger tijdens het etentje bij Ansa de fles weer niet links laten liggen. Zo houdt ook zij het voor gezien. “Mijn vader en broer hebben zich dood gedronken”, bijt ze hem toe. Hij slaat haar waarschuwende woorden in de wind. Is er op deze manier wel een kans voor liefde tussen de twee buitenbeentjes?

Timing is één van de sleutels in het werk van regisseur Aki Kaurismäki. Hij weet stiltes precies lang genoeg te rekken of op het juiste moment af te breken om het essentiële drama of de droge humor uit een alledaagse situatie te knijpen. Bovendien zit onder de humor een sterk pragmatische kijk op het humanisme: eer het kleine in de medemens maar neem het ook allemaal weer niet te serieus, het lot overkomt tenslotte iedereen. Het is daarom niet gek dat er een stukje film van collega-regisseur Jim Jarmusch voorbij rolt, zo’n beetje zijn Amerikaanse evenknie in nuchterheid.

Ondanks dat de kurkdroge blik op het wel en wee van de tortelduifjes bijna het tegenovergestelde van romantiek is, is de film van Kaurismäki toch liefdevol en vol weemoed. Niet voor niks verschijnt de poster van de romantische klassieker ‘Brief Encounter’ (David Lean, 1950) een paar keer in beeld. In die zin is ook de naam van Ansa’s geadopteerde zwerfhond toepasselijk: Chaplin. Want hoe direct en scherp Kaurismäki ook is, huilt hij evenals Charles Spencer Chaplin zachtjes in zijn hart over het menselijk gestuntel op deze droogkloot.

En zoals één van zijn andere grote voorbeelden, de Franse filmmaker Robert Bresson, schaaft de dwarse Fin beetje bij beetje aan de ideeën over het menselijk bestaan in zijn werk. En ook al lijken de films erg uit hetzelfde klei opgetrokken, worden ze steeds rijper en puntiger in hun observaties. Zo is ook ‘Fallen Leaves’ weer een waardevol en troost gevend (kerst)cadeautje.

Roy van Landschoot

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 7 december 2023