Fatalist (2005)

Regie: Yaroslav Dobronravov | 106 minuten | drama | Acteurs: Ksenia Karotel, Maxim Lapshin, Natalya Zheglova, Maxim Leonov, Vladimir Ignatiev, Mashu Sushnyak, Konstantin Lemzikov, Anna Nazarova, Mark Nuzhdin

‘Fatalist’ is een film die representatief zou zijn voor een nieuwe generatie Russische filmmakers die in eigen beheer films maakt. Als dat zo is, zullen we er hier in Nederland niet veel aan missen…

Alle kenmerken die we terugzien in de onvolprezen ‘Dogma’-films uit de jaren negentig (denk aan ‘Festen’ of ‘Mifunes Sidste Sang’) zijn ook in ‘Fatalist’ te vinden: beperkt budget, geen extra belichtings- of geluidsapparatuur en gefilmd met een eenvoudige (video)camera. Maar daarmee houdt elke overeenkomst op.

Daar waar de Deense filmmakers die beperkingen gebruikten om het maximale uit hun kunnen te halen, verzandt regisseur Dobronravov in ‘Fatalist’ in een hopeloos amateuristische en tegelijkertijd pretentieuze film.

Het verhaal op zich is zo slecht nog niet. ‘Fatalist’ kent twee verhaallijnen die uiteindelijk samenkomen. Hoe en waarom wordt echter voorlopig nog niet duidelijk. We volgen de afzonderlijke personages in hun gesprekken met hun vrienden en kennissen, en maken zo kennis met de wat absurde wereld waarin beide personen leven.

Helaas gaan de gesprekken die men heeft nergens over. Althans, met veel verwijzingen naar Russische literatuur en veel arrogant aandoende grapjesmakerij wordt er wel gesuggereerd dat het ergens over gaat, maar geen enkel thema of gespreksonderwerp blijft langer hangen dan de scène waarin het zich afspeelt.

Dat niet beklijvende effect wordt nog eens versterkt door het slechte acteren van elke acteur die meedoet. Bovendien weet Dobronravov duidelijk níet het maximale uit de beperkte gereedschappen te halen. Misschien is het wel gedaan met opzet, maar door de nietszeggende en slecht geacteerde dialogen, de fletse kleuren en het slechte geluid wordt ‘Fatalist’ niet meer dan een slecht staaltje amateurisme.

Een slecht gemaakte film is nog tot daaraantoe. Wat ‘Fatalist’ haast onuitstaanbaar maakt, is de cynische, arrogante en pretentieuze toon waarmee de film gemaakt is. Het ‘lot’, een soort centraal thema, wordt min of meer gelijkgesteld met onverschilligheid. De hoofdpersonen maken grappen, hebben sex, drinken en reizen met andere mensen, maar geen moment krijg je het idee dat ze ook echt een relatie (liefde, vriendschap) willen opbouwen met hun metgezellen. Alles blijft oppervlakkig, afstandelijk en emotieloos.

Die onverschillige toon heeft blijkbaar besmettelijk gewerkt op de manier waarop de film gemaakt is. Het lijkt alsof het de makers niet uitmaakt dat de film slecht is, want het leven op zich is al slecht en onzinnig. Of zoiets…

‘Onafhankelijk’ wordt in sommige Russische kringen blijkbaar nog gezien als synoniem van ‘pretentieus’ of ‘elitair kunstzinnig’. Ongetwijfeld is ‘Fatalist’ gemaakt met het idee dat het een kunstzinnige film zou moeten zijn, maar in plaats daarvan is het een amateuristische film met een ‘kunstzinnig’ sausje.

Daniël Brandsema