Favoriete films van Cinemagazine-recensenten 2021

2021 gaat de geschiedenis in als een jaar waarin de bioscopen en filmtheaters in Nederland zo ongeveer de helft van de tijd gesloten bleven. Door de maatregelen die de COVID-19-pandemie met zich meebracht, mochten bioscopen pas op 5 juni 2021 weer open (en dan nog met beperkingen). En in december was het weer raak, op zaterdag 18 december maakte de regering bekend dat Nederland weer in een lockdown ging voor de rest van het jaar. Hieronder brengen we toch een overzicht van wat (een aantal van de) recensenten van Cinemagazine tot hun favoriete films van het afgelopen bioscoopjaar 2021 rekenen. Ze kozen hierbij een top drie uit de officiële bioscoopreleases (zie voor de complete lijst onze lijst op Letterboxd.com). Dit vullen ze aan met films die niet gezien zijn en waarvan verwacht wordt dat ze wel een top tien plekje verdienen, of films die op een andere manier hun plekje in de spotlight verdienen.

Frank Heinen

1. Dune

Het verfilmen van Frank Herberts scifi-epos ‘Dune’ is geen makkelijke klus. Zelfs een grootmeester als David Lynch vertilde zich in het verleden lichtelijk aan het bronmateriaal. Het verschijnen van ‘Dune: Part One’, als het goed is het eerste deel van een episch tweeluik, werd dan ook met hoge verwachtingen en wat scepsis tegemoet gezien. Maar Denis Villeneuve stelt niet teleur en levert precies wat we in deze tijd nodig hebben: een stijlvol vormgegeven en tot in de kleinste details uitgewerkte fantasiewereld waarin je naar hartenlust kunt verdwalen. De serieuze, soms moreel ambigue thema’s van de echte wereld (kapitalisme, politieke machinaties, kolonialisme, religieus fanatisme en de waarde van familie) worden organisch verweven in het spektakel. En als absolute traktatie zien we de legendarische, honderden meters lange reuzenwormen die onder het woestijnzand van Arrakis huizen in een nooit eerder vertoonde grandeur.

2. Druk (Another Round)
Volgens een theorie van de Noorse psychiater Finn Skårderud wordt de mens geboren met een tekort van 0,05% alcohol. In de Deense film ‘Druk’ besluiten vier uitgebluste leraren te achterhalen of die bewering een kern van waarheid bevat door gedurende de dag hun ‘alcoholtekort’ heimelijk aan te vullen. Wat volgt is een tragikomisch avontuur dat van begin tot eind beklijft. Regisseur Thomas Vinterberg vertikt het gelukkig om duidelijk stelling te nemen tegen of voor stevig alcoholgebruik en laat het vellen van een moreel oordeel grotendeels over aan de kijker. Mads Mikkelsen steelt de show als Martin, een door de sleur van het burgerlijke leven murw gebeukte geschiedenisleraar die dankzij het drinkexperiment weer een groot deel van zijn ooit bruisende persoonlijkheid terugvindt. In tegenstelling tot een van zijn kompanen blijft hij bovendien net aan de goede kant van het dunne lijntje tussen geestverruimend genot en zelfdestructie.

3. A Quiet Place Part II
Vervolgen zijn in de wereld van de griezelfilm lang niet altijd een succes. ‘A Quiet Place Part II’ is gelukkig een uitzondering op die regel. De film behoudt grotendeels de spanning van het origineel, maar voegt daar nog wat goede actie-elementen aan toe. Bovendien krijgen we te zien hoe en wanneer de blinde, op mensenvlees beluste buitenaardsen uit deel 1 op aarde zijn beland en de mensheid in het verderf hebben gestort.

Eervolle vermeldingen: Nomadland, The Suicide Squad, Madagascar: Africa’s Galapagos, Seaspiracy, Berg, The Conjuring: The Devil Made Me Do It, Nobody
Gemist: Judas and the Black Messiah, Malignant, Pig, The Duel, The French Dispatch

Vermakelijkste spektakelfilm: Godzilla vs. Kong
Verhaaltechnisch is ‘Godzilla vs. Kong’ waarlijk geen meesterwerk. Maar het was wel een ideale hereniging met het grote scherm nadat de bioscopen in 2021 hun deuren een tijdlang moesten sluiten. Een onderaards avontuur naar de oeroude thuisgronden van de twee meest iconische monsters uit de filmwereld, titanische knokpartijen tussen monsterkoning Godzilla en de charismatische reuzengorilla Kong en – als reusachtige kers op de taart – ook nog de superrobot Mechagodzilla die zijn opwachting maakt: meer kan een liefhebber van de klassieke monsterfilm zich amper wensen, zeker niet als de special effects van een onberispelijke kwaliteit zijn.

Ruud Stift

Door ‘omstandigheden’ natuurlijk niet al teveel in de bios kunnen zitten. Toch heb ik er een paar pareltjes kunnen zien. Mijn top drie van 2021:

1. The Power of the Dog

Wat kan Benedict Cumberbatch NIET spelen? We zagen hem als Alan Turing in ‘The Imitation Game’, als Doctor Strange, als Sherlock Holmes en nu als een nietsontziende cowboy in ‘The Power of The Dog’. We schrijven de jaren 20 of is het toch gewoon nog steeds actueel? Laat dat maar aan topregisseuse Jane Campion over. Een psychologisch drama van de bovenste plank!

2. The Mauritanian
Één van Amerika’s zwarte bladzijden, Guantánamo Bay, wordt in ‘The Mauritanian’ blootgelegd. Over de Mauritaanse staatsburger Mohamedou Ould Slahi die maar liefst 14 jaar onschuldig gevangen zat. Met een fantastische Tahar Rahim (uit ‘Un Prophète’) in de hoofdrol en ook met een overtuigende Jodie Foster (als advocaat van Mohamedou) én, als kers op de taart, een beklijvende bijrol van Benedict Cumberbatch. Naar het boek van Ould Slahi getiteld Guantánamo Diaries. Overigens: volgens Slahi ging het er in het echt nog gewelddadiger en onmenselijker aan toe in het beruchte detentiecentrum.

3. The Truffle Hunters
Heerlijke film/documentaire over oude mannen (en hun honden) die in het Noord-Italiaanse Piedmont zoeken naar de beroemde witte Alba truffels. Bijzondere types, mooie beelden, grappige dialogen en de liefde voor het product maar vooral voor de jagers zelf, de honden. Betoverend mooi en ingetogen gefilmd.

Eervolle vermelding: Roadrunner
In deze documentaire, die ik een dag voor de laatste lockdown periode nog net even mee kon pikken in de bios, wordt het leven van chefkok/schrijver/tv-maker/legende Anthony Bourdain geschetst. Unieke beelden die de man en de mythe uit de doeken doen. De man, vol levenslust en toch getroebleerd, die uiteindelijk zelfmoord pleegde. Vrolijk maar ook droevig stemmend. Een mustsee. Anthony was een bijzonder heerschap.

Flop van het jaar: The French Dispatch
Het laatste product van Wes Anderson. Een ultieme cast, maar toch: ik vond het allemaal iets te artistiekerig. Wellicht vloeken in de kerk, maar dat moet dan maar. Traag en iets teveel stijlfiguren. Leuke vondsten af en toe, maar het wist mij totaal niet te raken. Veel van verwacht, maar ik droop teleurgesteld af….

Jan-Kees Verschuure

1. David Byrne’s American Utopia

‘David Byrne’s American Utopia’ is performancekunst pur sang in een Broadway-theater, met postmoderne fanfaremuzikanten, dansers en monologen. Byrne is gekleed als een villain uit een Bondfilm in de Koude Oorlog, en tovert de ene na de andere perfecte song uit zijn hemdsmouwen, als ook een gloedvol stukje antiraciaal activisme. Als dit niet te genieten valt? Fans van Talking Heads kunnen er hun jaar mee goedmaken. Wat wil Byrne het grote publiek bieden? Elegantie in de vorm van werk en persoonlijkheid, nauwkeurig in beeld gebracht. In wezen een concertregistratie, geregisseerd door Spike Lee – erkend muziekliefhebber, maar geen specialist in het genre. Hoeft ook niet, het is volmaakt liefdewerk.

2. The Suicide Squad

Je zal maar met je tienerdochter en een paar mondkapjes in een megabioscoop zitten, en elkaar van opwinding vastgrijpen, in deze rollercoaster van een film. Ja, ook pa wenste dat hij weer jong was, al is deze film niet zonder ouderlijke toewijding te genieten, denkt hij met de ratingcommissie. Maar die tieners van vandaag schrikken evenmin van cartoonesk geweld als wij dat als twintigers deden met Tarantino, en er zijn geen leukere filmrollen denkbaar als die van Margot Robbie als Nina Hagen-kloon. De soundtrack is ook nog eens haute cuisine. Je zal toch maar vijftig mogen worden en zien dat je dochter Folsom Prison Blues van Johnny Cash op haar Spotify zet. Dan mag je je zegeningen tellen, ook al waren we qua leeftijdscategorie in overtreding.

Beste VOD-release: Promising Young Woman

Carey Mulligan (‘An Education’) speelt in ‘Promising Young Woman’ met overtuiging een jonge vrouw die het slachtoffer lijkt van date rape. De willoosheid van de dronkenschap is uitstekend gespeeld; zo overtuigend dat het je herinnert aan het feit dat je als man gewoonweg niets moet proberen in een dergelijke situatie. En toch slaagt deze film erin aan het denken te zetten, over een fout die zo gemaakt is, en zo verder. In zekere zin is het een opluchting dat deze film een zwarte komedie probeert te zijn, een schok is het in ieder geval. De film refereert aan ‘Lolita’ en ‘Trainspotting’; erg subtiel is ‘Promising Young Woman’ niet. Mulligan weet echter voldoende te doseren in haar cynische spiegelrol van ‘seksueel educatieve wraakgodin’.

Gemist: Ik gebruik deze gelegenheid om te zeggen dat de lockdown weinig goeds heeft gebracht op filmgebied. Punt.

Patricia Smagge

1. Judas and the Black Messiah
Dankzij #BlackLives Matter is de strijd om gelijke rechten nog altijd actueel. In ‘Judas and the Black Messiah’ wordt de fatalistische tragedie geschetst die mensenrechtenactivist Fred Hampton en ‘verrader’ William O’Neal voor altijd aan elkaar verbond. Wie zich inleest weet hoe het afloopt, maar desondanks weet filmmaker Shaka King er een spannende en dynamische reconstructie van te maken. Dit is een film die indruk maakt, met aankleding, sets, decor en een swingende soundtrack die je meenemen naar het roerende Chicago van eind jaren zestig. Maar deze film is toch vooral een showcase voor de twee fantastische hoofdrolspelers; Daniel Kaluuya als de enigmatische, charmante verbinder Hampton en LaKeith Stanfield die als de tragische O’Neal zichtbaar worstelt met zijn innerlijke demonen.

2. The Father

Florian Zeller liet zich inspireren door zijn eigen oma toen hij in 2012 al het toneelstuk ‘Le père’ schreef. Hij vat de koe bij de horens en confronteert zijn publiek met een pijnlijke realiteit die we allemaal hopen te vermijden, ondanks we daar geen controle over hebben. Als debuterend regisseur heeft Zeller niemand minder dan Sir Anthony Hopkins (en de minstens zo geniale Olivia Colman!) weten te strikken, die op verbluffende wijze een man portretteert die langzaam maar zeker zijn grip op de wereld om hem heen kwijtraakt. Als kijker gebeurt je hetzelfde: je zoekt samen met Hopkins’ personage naar een anker, een vast punt, in een wereld waar de logica kwijt is. Die beleving is enerzijds fascinerend (hoe krijgt Zeller dat toch voor elkaar?), maar anderzijds ook beangstigend.

3. Druk (Another Round)
Vier Deense vrienden (onder wie Mads Mikkelsen) strompelen al een tijdje uitgeblust door het leven. Van de energieke levensvreugde die ze ooit in zich voelden is weinig meer over. Als één van hen het idee oppert om de theorie uit te voeren van de Noorse psychiater Skårderud, die stelt dat bij de geboorte de mens standaard 0,6 promillage aan alcohol tekort komt, start een gewaagd ‘sociaal’ experiment. De mannen hopen vrijer in het hoofd te worden waardoor ze op het werk en thuis beter kunnen presteren. Maar hun zelfbeheersing wordt danig op de proef gesteld. En hoe lang komen ze ermee weg? Als niet-drinker heb ik enorm van ‘Druk’ genoten. Regisseur Thomas Vinterberg neemt niet direct stelling voor of tegen alcoholgebruik, maar breekt een lans voor het non-conformisme. Buiten de gebaande paden stappen (en dat hoeft niet per se met alcohol) brengt een uitgebluste geest weer tot leven!

Eervolle vermeldingen: The French Dispatch, Riders of Justice (Mads Mikkelsen had sowieso een goed jaar), Give Me Liberty, Last Night in Soho

Beste animatiefilm van 2021: Ron’s Gone Wrong (al heb ik Encanto nog niet gezien)
Op charmante wijze toont ‘Ron’s Gone Wrong’ heel duidelijk de keerzijde van onze afhankelijkheid van technologie. Kinderen die verslaafd aan likes en er hun complete persoonlijkheid aan ophangen, raken steeds verder verwijderd van wie ze écht zijn. Faalangst wordt gevoed doordat mislukkingen en tegenslagen doodgezwegen worden. De belangrijke boodschap die ‘Ron’s Gone Wrong’ te vertellen heeft, is verpakt in een hartverwarmend jasje. Humor en ontroering gaan hand in hand en de vriendschap die ontstaat tussen Barney en en zijn ‘mislukte’ robot Ron voelt zo oprecht dat je soms bijna vergeet dat je naar een animatiefilm zit te kijken.

Helaas gemist maar wel hoge verwachtingen:
The Lost Daughter, Minari, The Power of the Dog, Spencer

Roy van Landschoot

Top 3, niet gerangschikt
‘Judas and the Black Messiah’ (Shaka King, 2021) is een krachtige, vlot vertellende en meerduidige kijk op het verhaal van Black Panther leider Fred Hampton (Daniel Kaluuya) en zwendelaar Bill O’Neal (Lakeith Stanfield). Het heeft het morele kompas van een ‘Andere Tijden’-aflevering, maar dan in een gesjeesde Hollywoodjas. Bovenal leveren Kaluuya en Stanfield doordringende acteerprestaties af.

‘Bad Luck Banging or Loony Porn’ (Radu Jude, 2021) suft gebalanceerd op de nog altijd niet uitgebluste Roemeense New Wave met vlijmscherpe maatschappijkritiek en Godardiaanse speelsheid: dit keer betreft het een lerares die met de billen bloot gaat voor het sociale media tribunaal. Nu lach je nog kostelijk, maar volgende keer ben jij het! Inclusief koddige humor.

‘The Lost Daughter’ (Maggie Gyllenhaal, 2021) is de klap op de vuurpijl. We denken klaar te zijn met het verleden, maar het verleden is dat vaak niet met ons. Onder de bezielde begeleiding van debutant regisseur Maggie Gyllenhaal speelt Colman zonder enige vorm van ijdelheid een vrouw die een haat-liefde verhouding heeft met het moederschap. Zou een uitdagende double bill zijn met ‘Drijfzand’ (Margot Schaap, 2021).

Extra aanrader
De heruitgave van ‘The Ascent’ (Larisa Shepitko, 1977) door Eye Filmmuseum: eind jaren zeventig kwam regisseur Shepitko met een krachttoer van jewelste. Een hoop hedendaagse oorlogsproducties kunnen hier nog een puntje aan zuigen. ‘The Ascent’ is zo visceraal dat je de sneeuw voelt branden in je huid. Tegelijkertijd is deze Tweede Wereldoorlog-film heel cerebraal, verblind als de mens is, dat hij ten koste van alles probeert te overleven. Maar wat mag je geweten kosten?

Eervolle vermeldingen
The Power of the Dog, Titane, The Funeral, Jazz on a Summer’s Day, Druk, Das Mädchen und die Spinne, Pleasure, Le Bonheur, Flowers from Shanghai, Mandibules, De Slag om de Schelde, The Last Duel, The Many Saints of Newark, Charlatan, Nr. 10, Drijfzand, Never Gonna Snow again.

Top 3 gemiste films
Regisseur Kelly Reichardt onthaast de tijd met haar films. ‘First Cow’ is een historische fictie over de kleine man aan de Amerikaanse frontier en lijkt wederom aangename slow food.
In ‘Petite Maman’ toont Celine Sciamma de versmelting van de verbeelding van een kind met de magie van film. Een double bill met ‘Cría cuervos’ (Carlos Saura, 1975)?
De zwart-witfilm ‘Cancion Sin Nombre’ probeert een nationaal trauma van Peru in een sluimerende mist van wonderschone beelden te vangen. Een prikkelende opzet.

Frank v.d. Ven

1. Pig

Nicolas Cage is een bijzonder mens. Na zijn Oscar-winnende rol in ‘Leaving Las Vegas’ koos hij voor een carrière als actieheld. Dat ging hem goed af en al snel rekende hij zich zo rijk dat hij zijn verdiende miljoenen dollars er in no time doorheen jaste. Het gevolg was een gigantische schuld en tientallen rollen in zielige pulpfilms. Soms kiest Cage voor een rol waarin hij zijn tanden kan zetten en dan krijg je een briljante film als ‘Pig’. Een bijna onherkenbaar ingetogen acterende Cage zet een getormenteerde antiheld neer waaraan je je gaat hechten. Onvoorspelbaar en geniaal: net als de acteur waarvoor deze film is geschreven!

2. Malignant
James ‘Saw’ Wan treedt uit zijn comfortzone met het waanzinnige ‘Malignant’. Deze film is een soort stijlbreuk voor de doorgaans vrij serieuze regisseur. Het hysterische acteerwerk en de vreemde, ietwat melige sfeer slaan om wanneer de groteske plotwending van deze bijzondere griezelfilm uit de doeken gedaan wordt. Wan speelt met je verwachtingspatroon en dat levert een zeer vermakelijke film op die je vereert of veracht. Er is geen tussenweg mogelijk!

3. The Green Knight
De avonturen van Koning Arthur en zijn ridders van de ronde tafel zijn al eeuwenoud, maar nooit stoffig. ‘The Green Knight’ is daar het perfecte voorbeeld van. Deze film ontkracht de mythe van dappere ridders, maar is tegelijkertijd een ode aan de menselijke wilskracht. Deze film laat zich bekijken als een poëtisch heldendicht vol stiltes en ingetogen acteerwerk.

Marketingfaal van het jaar:
Son
In een rechtvaardige wereld was ‘Son’ van Ivan Kavanagh een dikke bioscoopkraker geweest. Deze film heeft raakvlakken met ‘Hereditary’, maar is een stuk toegankelijker. De sfeerzetting is ijzersterk en de soundtrack versterkt het onbehaaglijke gevoel nog meer. Helaas is deze film nogal anoniem in de markt gezet. Een foeilelijke hoes is daar onder andere debet aan. Met een sterker marketingteam had deze film een betere kans gehad. Ga deze film kijken als je van psychologische horror houdt!

Marvel moeheid

Als je mij dertig jaar geleden had gezegd dat er in relatief korte tijd tientallen films over Marvel-personages zouden komen, had ik je vol ongeloof aangekeken. Had je mij twintig jaar geleden gezegd dat ik doodmoe zou worden van superheldenfilms, dan had ik je keihard uitgelachen. Nooit! Anno 2021 is de liefde voor stripverfilmingen bij ondergetekende flink bekoeld. Vooral het veeleisende Marvel Comics dat verwacht dat je elke film uit je hoofd kent, alle tv-series kunt citeren en het bronmateriaal kunt dromen. Zo’n film zonder voorkennis kijken, is bijna niet te doen. Daarnaast komt de klad er behoorlijk in en komen de films nogal formulematig over. ‘Eternals’, ‘Black Widow’ en een overbodig vervolg op het melige ‘Venom’… Iets teveel van het goede wat mij betreft!

Len Karstens

1. The French Dispatch

Beeldschone film in de herkenbare Wes Anderson-stijl. Met ‘The French Dispatch’ bewijst de regisseur eens te meer waarom hij een van de meest geliefde filmmakers van zijn generatie is. Ditmaal geen lineaire vertelling van de kleurrijke cineast, maar een anthologiefilm van drie verschillende verhalen in een fictief, Frans stadje. Net zoals alle andere films van Anderson moet ook deze herhaaldelijk worden gekeken om alle visuele grappen en verwijzingen te ontdekken. Sfeervol, oprecht, imponerend en vooral: ontzettend grappig.

2. Druk (Another Round)
Een prachtige film over drinken, vriendschap en spijt. Thomas Vinterberg is weer helemaal terug in zijn element met ‘Druk’. Zijn nieuwste film concentreert zich op zowel de positieve als negatieve kanten van de Deense drinkcultuur, met al de bijbehorende hoogte- en dieptepunten. Mads Mikkelsen levert een van zijn beste filmrollen af. Zijn dansscène belandt moeiteloos in de geschiedenisboeken als een van de mooiste filmmomenten van de 21ste eeuw.

3. Quo vadis, Aida?
‘Quo vadis, Aida?’ is geen gemakkelijke film, maar wel een belangrijke. Centraal in het verhaal staat het bloedbad van Srebrenica. Je weet bij voorbaat al wat er staat te gebeuren, maar dat maakt de film niet minder aangrijpend. Een meedogenloze, vakkundige film die buitengewoon ontroerend en authentiek is.

Eervolle vermeldingen
The Father, The Hand of God, Judas and the Black Messiah, The Last Duel, Petite Maman, The Power of the Dog, Riders of Justice

Gemist
First Cow, Never Gonna Snow Again, The World to Come

Job Vijftigschild

1. Chungking Express

Wong Kar-Wai heeft een indrukwekkend oeuvre met o.a. ‘In The Mood for Love’ en ‘Happy Together’, maar ‘Chungking Express’ is zijn meest bijzondere film. Een hypnotiserende film met twee helften, die beiden over eenzaamheid gaan. Wong Kar-Wai licht twee verhalen uit in het drukke Hong-Kong waar iedereen bezig is met van alles en nog wat. Het is een melancholische film, maar wel eentje waar je in wil kruipen. Er zijn weinig films die zo de gevoelige snaar van liefdesverdriet kunnen raken.

2. The Father
Een fantastische film over dementie en de verschrikkelijke gevolgen ervan. Misschien wel de beste rol van Anthony Hopkins en een terechte Oscarwinnaar. ‘The Father’ is ontroerend, grappig en verwarrend. Na een tijdje weet je als kijker ook niet meer wie er nou zijn verstand aan het verliezen is. Ongetwijfeld een van de beste films van het jaar, die je zeker zal raken.

3. Dune
Na lang wachten was ‘Dune’ dan eindelijk te zien in de bioscoop. De hype was enorm, maar de verwachtingen zijn waargemaakt. Het boek leek onverfilmbaar. Toch heeft Denis Villeneuve de gigantische wereld van ‘Dune’ op imposante wijze op het grote scherm gebracht. Opnieuw toont hij aan dat hij een van de beste regisseurs in Hollywood is op het moment en de koning van de moderne sciencefiction. Deel twee komt (als het allemaal meezit) over twee jaar uit, dus het is nog even wachten voor er een einde komt aan het eerste epische verhaal van hoofdpersonage Paul Artreides.

Beste documentaire:
The Rescue. Ronduit angstaanjagend. ‘The Rescue’ is een film waar je van begin tot eind op het puntje van je stoel zit. In 2018 komt een voetbalelftal van Thaise kinderen vast te zitten in een diepe grot die half onder water staat. Zelfs als je weet hoe het eindigt door het nieuws gevolgd te hebben, is het ongelofelijk om te zien hoe deze reddingsactie tot stand is gekomen. Het is een inspirerende documentaire, maar wel een die ervoor zorgt dat je de komende tijd niet dieper dan een meter zal duiken in een zwembad.

Gemiste films: Judas and the Black Messiah, Quo Vadis, Aida?, Petite Maman