Fay Grim (2006)
Regie: Hal Hartley | 113 minuten | actie, thriller | Acteurs: Parker Posey, D.J. Mendel, Liam Aiken, Megan Gay, Jasmin Tabatabai, Chuck Montgomery, James Urbaniak, John Keogh, Claudia Michelsen, Jeff Goldblum, Leo Fitzpatrick, J.E. Heys, Aminata Seck, David Scheller, Aoibheann O’Hara
Hal Hartley is een generatiegenoot van Jim Jarmusch (van onder andere ‘Broken Flowers’, ‘Dead Man’ en zijn klassieker ‘Down by Law’), maar iets minder bekend. Beide regisseurs maken onafhankelijke films, maar inhoudelijk hebben ze niet veel gemeen. Waar Jarmusch eerder de stilte en de soberheid opzoekt, daarbij ook gebruik makend van mooie weidse filmbeelden, zoekt Hartley het juist in veel gepraat, terwijl de landschappen en dergelijke er veel minder toe doen. Hartley maakt zijn plots relatief eenvoudig en zijn personages meestal complex en intellectueel, overigens niet per se een geschikte formule voor een breed publiek.
In 1994 begon Hartley een nieuwe weg in te slaan met zijn films. Hij maakte ‘Amateur’, waarin hij de ‘formule’ omdraaide: de plot werd complexer en de personages vereenvoudigden. De film werd een van zijn grootste successen. Na ‘Flirt’ (1995), een weinig geslaagd filmisch experiment, keerde Hartley terug naar de verhalende lijn met ‘Henry Fool’ (1997), over een succesvolle en een niet succesvolle schrijver. ‘Fay Grim’ is het vervolg op ‘Henry Fool’, maar grijpt terug op de complexere, verhalende lijn van ‘Amateur’. Wellicht zoekt Hartley weer het iets grotere publiek.
Wat ten koste gaat van Hartleys handelsmerk: de droogkomische en gevatte dialogen tussen personages die vooral met zichzelf bezig zijn en zich verliezen in soms wat intellectueel, licht filosofisch gewauwel. Klinkt stom, maar het had wel iets en was in ieder geval een heel duidelijke handtekening. Door het verlies van dit typische stijlmiddel is ‘Fay Grim’ in ieder geval wat gewoner geworden.
Meer zoals een Hollywoodfilm, wat we niet gewend zijn van Hartley. De keuze voor een ster als Jeff Goldblum lijkt in dezelfde lijn te liggen, wat overigens niet wegneemt dat Goldblum een van zijn betere rollen neerzet. Parker Posey (Fay), een van Hartleys adepten, doet het ook goed en blijft qua uitstraling het dichts bij de oorspronkelijke Hartley stijl. Ook de muziek is weer typisch zoals we die van hem gewend zijn – hij schrijft altijd zijn eigen soundtracks – maar werkt niet zo geweldig. Ja, als je dan meer de clichétour opgaat, moet je het ook goed doen: een spannende scène heeft spannende muziek nodig. Hartleys muziek kabbelt maar wat rond.
Waarom Hal Hartley precies deze weg in is geslagen is niet helemaal duidelijk, het zou natuurlijk kunnen dat hij een hypotheek te betalen heeft, maar het lijkt er niet op dat hij dat met deze film zal kunnen doen. Dat komt doordat de film, die niet slecht is en een behoorlijk uitgewerkte plot heeft, dat door en goede acteurs wordt neergezet, eigenlijk een beetje tussen wal en schip is geraakt. Het is geen ouderwetse Hartley, maar toch eigenwijs genoeg om verwarring op te roepen bij een grotere Hollywood meute. Verwarring die gezien de aard van de film, die pretendeert een actie/thriller te zijn, niet helemaal op zijn plek is.
Arjen Dijkstra