Félicité (2017)

Regie: Alain Gomis | 123 minuten | drama, muziek | Acteurs: Véro Tshanda Beya Mputu, Gaetan Claudia, Papi Mpaka, Nadine Ndebo, Elbas Manuana, Diplome Amekindra, Ferdinand Minga

In een broeierige bar in Kinshasa maken de bezoekers zich op voor het optreden van de Kasai Allstars. Er wordt gedronken, geflirt en de sfeer is er een vol energie en geluid. Te midden van al die dynamiek zien we haar, Félicité (Vero Tshanda Beya Mputu). Zittend aan een tafel slaat ze op serene wijze haar omgeving gade. Wat gaat er in haar om? Haar intense blik hypnotiseert de camera. Want hoewel we ook de mensen om haar heen zien, keren we telkens weer terug bij haar. Van de serveerster die brutaal op haar billen getikt wordt en van de op het randje van vervelend dronken oproerkraaier, telkens terug naar haar. Dan staat ze op; háár moment is aanstaande. Het moment dat ze eindelijk de woede, frustraties, onzekerheid en zorgen van zich af kan zetten. Ze neemt haar plaats in voor de muzikanten van Kasai Allstars en begint te zingen. Haar indringende stem reflecteert haar hele leven, en dat van vele anderen in de chaos die de Congolese hoofdstad is.

‘Félicité’ (2017) is de vierde speelfilm van de Frans-Senegalese regisseur Alain Gomis (onder meer bekend van ‘Aujourd’hui’ uit 2012). Dit is een film die niet in een hokje te plaatsen valt. We volgen de alleenstaande moeder Félicité in haar dagelijks leven, dat op haast documentaire-achtige wijze vastgelegd is. Haar tienerzoon Samo (Gaetan Claudia) heeft onlangs een vreselijk motorongeluk gehad. Hij ligt met ernstige verwondingen in het ziekenhuis. Als zijn been niet snel geopereerd wordt, moet deze afgezet worden, en dat is iets wat Félicité koste wat het kost wil voorkomen. De operatie kost zo’n zeshonderd dollar, een godsvermogen voor een straatarme alleenstaande Afrikaanse vrouw. En dus leurt ze heel Kinshasa af en bedelt ze bij vrienden om een bijdrage. Ze schroomt zelfs niet een gevaarlijke crimineel om zijn gunsten te vragen. Hoewel ze klappen vangt, krijgt ze uiteindelijk toch wat ze wil. Het is echter niet genoeg en Samo’s situatie verslechtert. Félicité heeft intussen aangepapt met Tabu (Papi Mpaka), een op het oog vriendelijke monteur wiens ware aard tevoorschijn komt wanneer hij een slok te veel op heeft. Ondanks zijn gebreken voelen de twee zich sterk tot elkaar aangesproken en Tabu speelt dan ook een belangrijke rol in de periode waarin Félicité de grip op haar leven probeert terug te vinden.

Het verhaal van de film is niet al te gedetailleerd en rechtlijnig uitgewerkt en de vertelstijl is bij vlagen net zo onrustig als de straten van Kinshasa. Het scenario delft het onderspit ten opzichte van de sfeer en de muziek. Gomis wisselt de bruisende stadse chaos van de straten van Kinshasa, waar Félicité uren slijt op zoek naar geld, af met warme, dynamische en opzwepende scènes in nachtclubs. Wanneer ze zingt, valt alle last van Félicité’s schouders; het is haar manier van verwerken. Muziek is haar troost, haar houvast. Er zijn ook dromerige, meer spirituele scènes, waarin Félicité door de nachtelijke duisternis van de jungle doolt. Het is indrukwekkend hoe de cast vol amateurs zo intens en overtuigend hun rollen weet neer te zetten, al zal het personage dat ze spelen waarschijnlijk niet heel ver van de realiteit verwijderd zijn. Gomis kiest voor een rauwe stijl, die naadloos aansluit bij het thema van leven en overleven naar de keiharde wetten van de straten van Kinshasa. De scènes zijn aan de lange kant, wat de film niet voor iedereen even toegankelijk zal maken. Het is ook confronterend hoe hard en uitzichtloos Félicité’s leven is. Gomis houdt de balans dankzij de fantastische muziekscènes, de levendige Congolese straattaferelen en het enthousiasme, de inzet en de passie van de cast.

‘Félicité’ werd op het filmfestival van Berlijn bekroond met de Zilveren Beer (de Grote Prijs van de Jury). De kans is heel groot dat het vooral Vero Tshanda Beya Mputu was die de juryleden inpakte met haar geweldige stem en indringende charisma. Deze vrouw – laten we nogmaals benadrukken dat ze geen enkele acteerervaring heeft – is een natuurtalent die de kijker vanaf de eerste tel dat ze in beeld is, om haar vinger weet te winden met haar complexiteit, intensiteit en ondoorgrondelijkheid. Als Félicité weet ze bijzonder treffend te laveren tussen de rauwe uitzichtloosheid en hardheid van haar dagelijks bestaan en de energie en levenslust die de muziek haar brengt. En zie die voeten met de swingende soundtrack van Kasai Allstars maar eens stil te houden!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 7 september 2017
VOD-release: 28 november 2017
DVD-release: 28 november 2017