Fiorile (1993)

Regie: Paolo Taviani, Vittorio Taviani | 118 minuten | drama | Acteurs: Claudio Bigagli, Galatea Ranzi, Michael Vartan, Lino Capolicchio, Constanze Engelbrecht, Athina Cenci, Giovanni Guidelli, Norma Martelli, Pier Paolo Capponi, Chiara Caselli, Renato Carpentieri, Carlo Luca De Ruggieri, Laurent Schilling, Fritz Müller-Scherz, Laura Scarimbolo, Elisa Giami, Ciro Esposito, Giovanni Cassinelli, Giancarlo Carboni, Sergi Dagliana, Dominique Proust, Mario Andrei, Massimo Grigò, Adelaide Foti, Paul Muller, Massimo Salvianti, Consuelo Ciatti, Sergio Albelli, Salvatore Corbi, Folco Salani, Nicolo Chiaroni, Franco Millotti, Guido Cioli, Juraj Chmel, Mario Mattia Giorgetti, Andrea Kaemmerle, Riccardo Kaldini, Elena D’Anna, Eli Siosopulos, Barbara Gia Barbieri, Daniela Pini, Ricardo Rombi, Antonio Rugani, Cecilia Vannini

Voor het sprookjesachtige familiedrama ‘Fiorile’ (1993) keerden Paolo en Vittorio Taviani terug naar hun geboortestreek Toscane. Nooit eerder hadden ze daar een film opgenomen, maar nu moest het er toch maar eens van komen. De broers, verhalenvertellers pur sang, weven heden en verleden samen in deze film. Vader Benedetti vertelt tijdens een autorit op weg naar zijn vader de tragische geschiedenis van de familie Benedetti (‘de gezegenden’), die beter Maledetti (‘de verdoemden’) had kunnen heten. Want al eeuwen heerst er een vloek over de familie. Terwijl ze door het landschap rijden, vertelt vader welke gebeurtenissen daar hebben afgespeeld. De kinderen luisteren ademloos toe. De vertelling wordt door de Taviani’s tot leven gewekt. Het verhaal begint aan het einde van de achttiende eeuw, als Napoleon Franse troepen op veldtocht door Toscane heeft gestuurd. Eén van de jonge officieren is Jean (Michael Vartan), die belast is met het bewaken van een kist vol goud. Zijn ontmoeting met de mooie boerendochter Elisabetta (Galatea Ranzi) is het begin van alle ellende.

Want terwijl de twee liggen te rollebollen, steelt Elisabetta’s broer Corrado (Claudio Bigagli) de kist met goud, een diefstal die leidt tot de executie van Jean. We maken een sprong in de tijd, zo’n honderd jaar vooruit. Elisa (wederom Ranzi), een nazaat van Elisabetta, is dankzij het fortuin dat door Corrado in de familie gebracht is een welgestelde dame. Wanneer haar broer Alessandro (wederom Bigagli) haar minnaar uitschakelt – hij is bang dat die alleen maar op Elisa’s geld uit is – neemt zij wraak. Het volgende verhaal speelt zich af in 1944, midden in de Tweede Wereldoorlog. Massimo (tweede rol van Vartan) strijdt aan de zijde van de boeren tegen de fascisten. Wanneer ze opgepakt worden en voor een vuurpeloton komen te staan, wordt hij als enige gespaard omdat hij een Benedetti is. Het schuldgevoel zal hem nooit meer loslaten, zien we als de autorit voorbij is en het jonge gezin aankomt bij opa Massimo (Renato Carpentieri), die als een kluizenaar leeft. Zal de vloek meer generaties Benedetti teisteren of is de verdoemenis op de een of andere manier af te stoppen?

‘Fiorile’ wordt verteld als een oude legende, een sprookje. Of het allemaal historisch accuraat is, doet dus niet ter zake, het gaat om de magie. De magie van deze film komt vooral van de overweldigende, warme landschappen en de fotografie, die uitstekend verzorgd is en je als het ware Toscane intrekt. Het verhaal doet dat aanvankelijk ook – de eerste flashback, naar de tijd van Jean en Elisabetta, is veruit het sterkst en het meest meeslepend. Het contrast met de matte tweede episode is enorm. Hoewel het derde verhaal voor een lichte opleving zorgt, wordt die lijn niet doorgetrokken. Het slotstuk (de verhaallijn in het heden) gaat eigenlijk nergens over, is totaal overbodig waardoor ‘Fiorile’ een beetje als een nachtkaars uitgaat. De Taviani’s hadden beter het beste voor het laatst kunnen bewaren. Nu verliest de film naar het einde toe aan kracht. De acteurs zijn degelijk, maar alleen toneelactrice Galatea Ranzi en Renato Carpentieri weten zich te onderscheiden. Dat de Taviani’s drie acteurs meerdere keren laten opdraven, is een aardig gegeven. Het sterkt in de overtuiging dat het hier om leden van dezelfde familie gaat, die decennialang een vloek met zich meedragen.

Eind jaren tachtig, begin jaren negentig was Italië in de ban van politici die zich lieten omkopen. Die corruptieschandalen waren voor de gebroeders Taviani aanleiding om ‘Fiorile’ te maken. Het is knap hoe ze de gebeurtenissen in de tegenwoordige tijd tot een nostalgisch, sprookjesachtig verhaal weten te kneden. Hoewel de vertelstructuur wat geforceerd overkomt, hebben Paolo en Vittorio Taviani hun film zorgvuldig gecomponeerd. Daarvoor verdienen ze absoluut een pluim. Het gehalte aan melodrama blijft gelukkig ook beperkt. De schitterende fotografie, waarin het Toscaanse landschap volledig tot zijn recht komt, is indrukwekkend. Allemaal pluspunten dus. Juist daarom is het onbegrijpelijk dat ‘Fiorile’ nergens echt sterk uit de verf komt en de aandacht van de kijker regelmatig verslapt. Goede bedoelingen te over, maar nergens wordt echt een statement gemaakt, nergens ga je intens met de personages meeleven. Fraai gemaakt, maar nooit aangrijpend. Gemiste kans.

Patricia Smagge

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 14 oktober 1993