Flarden van Thomas (2013)
Regie: Margot Schaap | 50 minuten | drama | Acteurs: Bodi Biesheuvel, Tjebbo Gerritsma, Astrid van Eck
Het filmfenomeen ‘One Night Stand’ biedt beginnende filmmakers een podium. De acht korte films (ze duren rond de vijftig minuten) die hiervoor geselecteerd worden, gaan in première tijdens het Nederlands Film Festival en worden in de maanden daarna op televisie uitgezonden. Al acht jaar biedt One Night Stand een springplank voor jong regietalent. Eén van de uitverkorenen van 2013 is Margot Schaap. Zij maakte de film ‘Flarden van Thomas’, over een jongen die niet gezien of gehoord wordt door zijn omgeving. De beginscène is direct treffend: de vierjarige Thomas speelt in huis verstoppertje met zijn ouders. Terwijl zijn ouders hem eigenlijk allang gevonden hebben, kijken ze langs hem heen en gaan ze stug door met zoeken. Daarna volgen we hem en zijn ouders op nog een aantal enerzijds triviale, anderzijds zeer tekenende momenten in zijn leven.
Thomas (vanaf elfjarige leeftijd gespeeld door Bodi Biesheuvel) woont in een mooi groot huis met zijn vader (Tjebbo Gerritsma) en moeder (Astrid van Eck). Ze lijken het goed voor elkaar te hebben, maar schijn bedriegt. Er zijn spanningen in huis. Zijn vader en moeder zijn zo met zichzelf bezig, dat ze Thomas maar weinig aandacht geven. Als zijn ouders ruzie krijgen, slaat de stress bij Thomas op zijn keel. Hij krijgt onbedaarlijke hoestbuien en naarmate hij ouder wordt, worden die buien steeds heftiger. Tot overmaat van ramp sturen zijn ouders hem naar dokter Lambrechts, die er vreemde methoden op na blijkt te houden. Waar de dokter ervan overtuigd is dat er een eventuele doorbraak op komst is, zijn de ouders van Thomas van mening dat de jongen gewoon niet genoeg zijn best doet om van zijn hoestbuien af te komen.
‘Flarden van Thomas’ is het treurige relaas van een beschadigd jong leven. Al snel wordt op confronterende en pijnlijke wijze duidelijk hoe Thomas stelselmatig genegeerd wordt door zijn vader en moeder. Soms wordt hij zelfs letterlijk niet gehoord. Anderen keren beweren ze hem te begrijpen, maar doen ze dat duidelijk niet. Dat levert ongemakkelijke scènes op, waarbij het ene fragment meer tot de verbeelding spreekt dan het andere. De scène waarin Thomas met zijn ouders uit eten gaat, waarbij de stemmen van de mensen aan de andere tafels soms de overhand nemen, pakt bijvoorbeeld minder goed uit dan die van Thomas op de behandeltafel bij dokter Lambrechts. Vooral in die scènes weet Schaap op subtiele wijze de situatie te schetsen. Zonder al te concreet te worden, weet ze de dubieuze dubbele agenda van deze perverse arts uitstekend aan haar publiek duidelijk te maken. Dat maakt dat je je hoogst oncomfortabel naar dit schouwspel zit te kijken.
Schaap heeft echter ook de neiging de toch al vrij langdradige scènes onnodig lang door te trekken. Daardoor lijkt de film veel langer te duren dan 49 minuten. Bovendien worden alle scènes zo abrupt afgebroken, dat we met veel vragen blijven zitten. Het maakt ‘Flarden van Thomas’ nogal onbevredigend. Juist omdat we meeleven met die arme Thomas, zouden we graag iets meer duidelijkheid over zijn lot willen zien. Natuurlijk hoeft de film niet per se een rechtlijnige kop en staart te hebben, maar in dit geval is er wel heel weinig houvast.
Patricia Smagge
Waardering: 2.5
Speciale vertoning: Nederlands Film Festival 2013 (One Night Stand 2013)