Food, Inc. (2008)
Regie: Robert Kenner | 94 minuten | documentaire | Met: Michael Pollan, Eric Schlosser
Als we de reclames mogen geloven, dan dartelden kalfslapjes ooit in de wei en werd de sla op ons bord door knoestige boerenhanden uit de grond getrokken. ‘Food, Inc.’ laat zien dat de praktijk heel anders is. Het produceren van voedsel is geen ambacht meer, maar industrie. Kippen slijten hun leven in overvolle schuren en worden opgefokt tot ze door hun poten zakken. Tomaten rijpen niet dankzij de zon, maar dankzij ethyleengas tot hun volle glorie. Amerikaanse overheidssubsidie zorgt ervoor dat een cheeseburger goedkoper is dan een stronk broccoli. Koeien krijgen maisvoer dat ze niet goed kunnen verteren omdat de invloedrijke maislobby in de VS dat zo geregeld heeft en kleine boeren worden door grote voedselproducenten gedwongen om efficiënter (lees: milieu-, mens- en dieronvriendelijker) te werken. Sommige van de problemen die in ‘Food, Inc.’ worden aangekaart zijn specifiek voor Amerika, andere spelen wereldwijd.
De boodschap van de documentaire is dat de moderne voedselindustrie veel verborgen slachtoffers maakt. Regisseur Robert Kenner geeft naar beproefd Michael Moore-recept een gezicht aan de tragiek door naast experts ook gewone Amerikanen aan het woord te laten. Hij interviewt failliete boeren, een familie met overgewicht en een vakbondsman die in de bres springt voor werknemers in de vleesindustrie. De meeste indruk maakt een moeder die ooit haar zoontje verloor aan voedselvergiftiging en sindsdien strijdt voor betere warenwetten. Als Kenner haar vraagt of ze haar eetpatroon heeft aangepast na de tragische dood van haar kind, zegt ze dat ze hier liever niet over wil praten. Niet omdat het te pijnlijk is, maar omdat ze bang is voor een rechtszaak. De macht van de Amerikaanse voedselindustrie reikt ver. Zo ver, dat je als consument soms vergeet dat je macht hebt over je eigen boodschappentas. Om het tij te keren moeten consumenten bewuster inkopen, zo betoogt de filmmaker.
‘Food Inc.’ is vakkundig gemaakt en geeft een interessant kijkje achter de schermen van de voedselproductie in de VS. Pratende hoofden worden afgewisseld met animaties, undercoverbeelden en idyllische plaatjes van hoe het óók kan: een authentieke Amerikaanse rancher die zijn verhaal afsteekt in een veld met vredig scharrelende varkens. Een minpunt van ‘Food, Inc.’ is dat Kenner zijn kijkers wil informeren, niet choqueren. Op zich een legitieme keuze, maar daardoor is de impact van de documentaire beperkt. Met name de undercoverbeelden stellen teleur, want daarop is eigenlijk niets bijzonders te zien. Kenner vertelt dat het personeel van slachthuizen onder erbarmelijke omstandigheden werkt, maar levert daarvan geen concreet bewijs. Kenner vertelt over dieronvriendelijke praktijken in slachterijen, maar toont ze niet en laat de slacht zelf buiten beeld. Aan de andere kant: misschien zijn de problemen van de voedselindustrie alleen te behappen voor de doorsnee consument als je ze licht verteerbaar opdient.
Paula Koopmans