Forever (2006)

Regie: Heddy Honigmann | 95 minuten | documentaire | Met: Yoshino Kimura, Reza Khoddam, Valérie Bajou, David Pouly, Bertrand Beyern, Bruno Douchet, Christophe Menez, Stéphane Heuet

Wie is niet ooit eens op de fameuze begraafplaats Père Lachaise geweest toen hij Parijs bezocht? De overzichten met de ligging van de ‘belangrijke’ graven worden bij de ingang al uitgereikt, velen werken de standaardtoeristische route met de graven van bekende persoonlijkheden af. Historisch verder van belang is dat hier in 1871 de grote opstand van de anarchisten werd neergeslagen, dit kostte circa 1.000 mensenlevens.  Als begraafplaats bestaat Père-Lachaise al sinds 1804 en het is al vanaf het begin een prestigieuze laatste rustplaats met vele, bijna groteske grafmonumenten.  Gelukkig heeft regisseur Heddy Honigmann de voor de hand liggende val weten te vermijden om ook het graf van de bekende Jim Morrison (zanger van The Doors) uitgebreid in beeld te brengen. Over alles wat zich rond dit graf afspeelt is inmiddels al zoveel gefilmd dat dit aan deze documentaire weinig toegevoegde waarde zou geven. Vanzelfsprekend komen er op meerdere momenten verwijzingen naar dit fameuze graf naar voren. Daarbij geldt dat deze begraafplaats zoveel beroemdheden herbergt, dat de bezoekers van het graf van Jim Morrison niet meer dan een verbinding vormen naar de vele andere, soms zeer interessante bezoekers van de graven in deze film.

Op een luchtige en subtiele wijze is de opgewektheid verfilmd van oude weduwen die het graf van hun echtgenoot bezoeken die in het “Quartier Jim Morrison” is begraven. Daardoor is er nog altijd veel aanloop van bezoekers die daar met drank en muziek mijmeren over de goede oude tijden van The Doors. Dat brengt, vinden zij, veel reuring in het ‘leven’ van hun overleden echtgenoot, maar natuurlijk ook voor hen zelf.  De documentaire is een prachtige mengeling van beelden over soms minutieus en met veel liefde en toewijding verzorgde grafmonumenten, die soms erg veel pracht en praal uitstralen. Fans en geliefden, maar ook anonieme verzorgers beheren met grote toewijding de nagedachtenis van de hun dierbaren. De regisseur slaagt er in hun gevoelens en gedachten naar boven te krijgen. Zij doen openhartige uitspraken over wat hen steeds naar deze begraafplaats doet terugkeren. Hun inspiratie en de beelden van pracht en praal worden subtiel afgewisseld met stemmige beelden van grafmonumenten waar de tijd zijn werk doet en waar door de afwezigheid van liefhebbende verzorging de grafzerken zuchten onder de slopende werking van de natuur.

Toch is het geen somber stemmende documentaire, er zijn vele momenten waarop humor en inspiratie de film juist ook lichter maken. Het is zeker niet een en al treurnis en zwaarmoedigheid aan de graven en bij de bezoekers en putten inspiratie uit hetgeen zij zelf meemaken bij het graf of uit het levensverloop van de overledene. ‘Forever’ is een hoogst integere mengeling van overpeinzingen en zieleroerselen van mensen die soms op een moment in hun leven letterlijk geraakt zijn voor de rest van hun leven door bijvoorbeeld een toevallige ontmoeting met een andere bezoeker van het graf of het lezen van bijvoorbeeld een boek van de overledene.

Roerend om te zien is de wijze waarop sommigen de graven minutieus schoonpoetsen en bijvoorbeeld voorzien van instrumenten waardoor zij het verblijf van de overledene in het ‘hiernamaals’ kunnen veraangenamen. Een schilderkwast die wordt achtergelaten bij het graf van Modigliani en een pen bij Marcel Proust. Mensen die “A la recherche du temps perdu” eerst onleesbaar vonden en pas op latere leeftijd het inzicht kregen in wat Proust hier eigenlijk heeft geschreven en bedoeld. De serene rust en vrede die zij uitstralen bij het lezen van een boek aan een graf. Bij sommige overpeinzingen van bezoekers worden hun herinneringen prachtig afgewisseld met oude filmopnamen van de overledene, zoals bij Maria Callas en Simone Signoret, maar evenzeer met oude trucagefilms van filmpioniers uit de beginperiode van de cinemahistorie die hier ook begraven liggen. De Japanse pianiste die Chopin vereert en daarmee tegelijkertijd haar overleden vader eer bewijst, levert met haar pianospel een prachtig stukje visuele en muzikale ondersteuning aan deze documentaire. De documentaire is in een bij deze beschouwende film behorend langzaam tempo opgebouwd en heeft exact de juiste snelheid en duur. Magnifieke overgangen tussen de bezoekers van de graven en de oprechtheid van hun antwoorden maken deze documentaire tot een pareltje. Hun ingetogen emoties laten hen en hun herinneringen en zieleroerselen komen goed uit de verf.

Heddy Honigmann is er wederom in geslaagd een documentaire van hoog niveau af te leveren die gaat over de vitale kracht van kunst, over een plek waar schoonheid “eeuwig” voortleeft, waar liefde en dood samengaan. Een ‘must see’ voor de serieuze filmliefhebber en vanzelfsprekend onontbeerlijk als u van plan bent Parijs en Père-Lachaise (weer) eens te bezoeken.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 12 oktober 2006