Forgiveness (2004)

Regie: Ian Gabriel | 112 minuten | drama | Acteurs: Arnold Vosloo, Quanita Adams, Christo Davids, Zane Meas, Lionel Newton, Denise Newman, Elton Landrew, Hugh Masebenza, Jeremy Crutchley, Nan Hamilton

De film opent met een vermoeide man die door een wit gekleurd uitgemergeld en eindeloos, landschap rijdt. Een harde wind en veel zand waait over de weg en accentueert de verlatenheid. In zijn auto ligt een aantal pillendozen, waar hij veelvuldig gebruik van maakt.

Aan de ex-politieagent Tertius Coetzee is door de Zuid Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie amnestie verleend voor zijn tijdens het apartheidsregime gepleegde misdaden. Hij kan zijn belaste verleden echter niet uit zijn geest bannen en hij gaat op een beproevende zoektocht naar vergeving. Deze tracht hij te bereiken door in gezelschap van een geestelijke een bezoek te brengen aan de familie van de door hem omgebrachte zoon. Hij wil daar rekenschap geven en verantwoording afleggen voor zijn misdaden.

Deze zoektocht naar afsluiting van het verleden leidt de familie in een oven van persoonlijke emotie. De familie wil aanvankelijk dat Coetzee weer snel vertrekt, omdat het een te grote emotionele last voor hen betekent om het verleden weer op te rakelen. Zij hebben dat zelf voortdurend verdrongen en op geen enkele wijze verwerkt.

Dochter Sannie roept echter de hulp in van drie oude vrienden van haar vermoorde broer en raakt zo betrokken bij een complot om Coetzee nog enkele dagen in het stadje te houden en de dood van haar vermoorde broer te wreken. De lange reis van deze drie oude vrienden op zoek naar wraak en genoegdoening heeft verstrekkende gevolgen. Zijn zij zelf allemaal wel zo onschuldig als zij claimen te zijn of bevindt er zich misschien een Judas onder hen? Tijdens hun reis slaat de onderlinge twijfel toe en ontstaan conflicten. Juist in die korte periode dat Coetzee nog in het plaatsje blijft ontstaat er door indringende gesprekken toch een beginnend gevoel van begrip voor elkaar’s situatie. Een begin van verwerking van het verleden doet zich voor. Dat wordt in de film op prachtige wijze vormgegeven en is zeer geloofwaardig. Bij Sannie en haar jongere broer Ernest smeulen nog wel resterende haatgevoelens, deze nemen langzamerhand af.

Als het vertrek van Coetzee nadert besluit de gehele familie om met Coetzee naar het graf van de vermoorde zoon te gaan om daar gezamenlijk te gaan bidden en aan de vermoorde zoon vergeving te vragen. Daar ontstaat een oprecht gevoel van vergevingsgezindheid, maar dan arriveren de drie vrienden die op wraak uit zijn. Een onvermijdelijke ontlading volgt. Er blijkt zich inderdaad een Judas onder hen te bevinden.

De film is gemaakt met veel lichte kleuren, soms bewust overbelicht, hetgeen een apart en sfeerbepalend beeld geeft aan dit verhaal. Wat zich hier voordoet past goed in wat zich in Zuid Afrika destijds moet hebben afgespeeld. Het regelmatig gebruik van het Afrikaans als spreektaal geeft een extra dimensie aan de overtuigingskracht van dit verhaal. Coetzee (gespeeld door Arnold Vosloo) speelt een sterke rol en beeldt vooral diens lijden aan het verleden goed uit. Hij weet zijn onvermoeibare zoektocht naar vergeving met kracht neer te zetten. Ook de overige rollen worden overtuigend vertolkt.

Sterk acteren, goede dialogen en de opvallende belichting maken deze grimmige film tot een boeiende filmervaring. In situaties als deze liggen dader en slachtoffer niet ver uiteen. Coetzee is in deze film de klassieke beschadigde antiheld. Een confronterend verhaal. Formele amnestie door een Waarheidscommissie betekent nog geen vergeving door de achtergeblevenen. Zij hoeven het verleden niet te vergeten, maar kunnen vergeving pas schenken, als zij zelf hun verleden verwerkt hebben. De film leert ons hierover een aantal wijze lessen.

Rob Veerman