Four Hours at the Capitol (2021)

Regie: Jamie Roberts | 92 minuten | documentaire

Bij de presidentsverkiezingen in november 2020 werd Joe Biden met een comfortabele meerderheid gekozen tot de nieuwe president en werd de zittende president Donald Trump verslagen. Aanhangers van Trump – en de verliezer zelf – beweerden dat er grootschalig gefraudeerd was en dat de verkiezingen ‘gestolen’ waren door de Democraten. Op 6 januari 2021 werden de stemuitslagen van de 50 staten officieel gecertificeerd tijdens een formele zitting van het parlement in Washington D.C. In het Capitool lag de taak bij vicepresident Mike Pence in zijn grondwettelijke rol als voorzitter van de Senaat om de uitslagen formeel vast te stellen. Intussen hield Trump vlakbij een opruiende toespraak voor zijn fanatieke aanhangers die zich daar hadden verzameld. Nog voor Trumps speech afgelopen was, trokken de eerste groepen op naar het Capitool. De zitting van het parlement moest worden geschorst, terwijl vele honderden Trump-supporters het gebouw binnen drongen.

De indringende documentaire ‘Four Hours at the Capitol’ laat beelden zien van die dag: waaronder beveiligingscamera’s, video’s geschoten met de mobieltjes van de deelnemers en aanwezige journalisten en zogenoemde “bodycams” van politieagenten. Daarnaast worden een aantal hoofdrolspelers van die dag door de makers geïnterviewd. Verschillende Congresleden vertellen over hun ervaringen, zoals de Democraten Eric Swalwell (Californië), Jim McGovern (Massachussets) en Lisa Blunt Rochester (Delaware) en de Republikeinen Buddy Carter (Georgia) en de gematigde Adam Kinzinger (Illinois). Ook deelnemers aan het bestormen van het Capitool komen aan het woord: de extreemrechtse Proud Boys leider Eddie Block, verslaggever Tayler Hanson van het ultrarechtse medium The Gateway Pundit, ook fotojournalist Ashley Gilbertson van de New York Times volgt de menigte mee het gebouw in. Het meest beklemmende relaas komt van de politieagenten, waaronder Mike Fanone en Jimmy Albright, die vertellen over hun angst en hoe levensbedreigend de situatie lange tijd was.

Wie die dag live de beelden op tv zag, zag een tijdlang vooral mensen foto’s makend en vlaggen zwaaiend door de prachtige met marmer beklede gangen lopen. De documentaire laat goed zien hoe gewelddadig de bestorming vanaf het begin verliep: hoe barricades naar de onderbemande politieagenten gesmeten werden en hoe ramen en deuren geforceerd werden. In de Verenigde Staten kloppen de inwoners zich vaak op de borst dat zij het beste land ter wereld vormen, maar de beelden zijn van een democratie in verval. Waar Congresleden en politieagenten het terecht hebben over opstandelingen en terroristen, noemen de Trump-aanhangers zichzelf patriotten en vaderlandslievend. Couy Griffin, aanvoerder van “Cowboys for Trump”, beweert zelfs dat degenen die geweld gebruikten, wellicht helemaal geen Trump-supporters waren. Volgens hem kan iedereen een Trump-petje opzetten. De cognitieve dissonantie is pijnlijk om te zien. Het bestormen en verhinderen van een grondwettelijke vergadering van het parlement wordt door de opstandelingen trots gezien als een ultieme daad van verzet. Dat is een gevaarlijke opvatting voor een democratische samenleving. Hoe deze kloof ooit gedicht moet worden, is een raadsel.

Uiteindelijk komen vijf mensen om het leven en raken 140 politieagenten gewond. Vier politieagenten plegen in de nasleep van 6 januari zelfmoord. In het Capitool wordt één vrouw doodgeschoten die probeert door een deur te breken om bij de vergaderzaal van het Huis van Afgevaardigden te komen: Ashli Babbit. Zij wordt in rechtse kringen als een martelaar gezien. Niet voor niets heeft één van de geïnterviewden een t-shirt aan met daarop de tekst: “Who shot Ashli Babbit?” (wie schoot Ashli Babbit dood?).

De documentaire eindigt op een sombere noot, als weduwen van twee politieagenten vertellen over het verlies van hun partner. Maar ook de bredere boodschap is somber. Zoals Afgevaardigde Jim McGovern verzucht: hoe gaan we mensen leren om feiten van fictie te scheiden? Deze vier uur bij het Capitool zijn geen definitief einde, geen voltooid verleden tijd.

Bij het schrijven van deze recensie nadert de datum van 6 januari 2022, precies één jaar na de gebeurtenissen. Een onderzoekscommissie van het Huis van Afgevaardigden, met onder andere Adam Kinzinger als lid, is bezig met bewijzen verzamelen over wat er precies gebeurd is en hoeveel organisatie en planning er achter schuil ging. Het lijkt erop dat de kring rond Trump plannen had om een staatsgreep te plegen en de verkiezing van president Biden te verhinderen. De bestorming van het Capitool had hen daarbij kunnen helpen. Het is niet zover gekomen, maar dat de democratie in de VS door het oog van de naald is gekropen, wordt steeds duidelijker.

En hoe gaat het nu verder? Donald Trump overweegt zich in 2024 opnieuw kandidaat te stellen voor het presidentschap en heeft aangekondigd op 6 januari een grote toespraak te gaan houden. Zijn fanatieke aanhangers verliezen zich nog steeds in allerhande complottheorieën over fraude bij de verkiezingen en de online retoriek richting “de elite” is niet in felheid afgenomen. Het is zorgwekkend hoeveel Republikeinse congresleden en kandidaten de retoriek van Trump overnemen en hun kiezers opjutten.

‘Four Hours at the Capitol’ is een must-see voor iedereen die geïnteresseerd is in politiek en hopelijk een eye-opener voor degenen die de bestorming bagatelliseren of de teksten van Trump en consorten met een schouderophalen afdoen als ongevaarlijk.

Hans Geurts

Waardering: 4.5