Foxcatcher (2014)

Regie: Bennett Miller | 134 minuten | biografie, drama, sport | Acteurs: Steve Carell, Channing Tatum, Mark Ruffalo, Sienna Miller, Vanessa Redgrave, Anthony Michael Hall, Guy Boyd, Brett Rice, Jackson Frazer, Samara Lee, Francis J. Murphy III, Jane Mowder, David Bennett, Lee Perkins

‘Foxcatcher’ begint met de enigszins gevaarlijke mededeling dat de film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Dat is gevaarlijk omdat het genre van de film, het sportdrama, zich vaak leent voor het gebruik van clichématige conventies en een gemakzuchtige verhaalopbouw. Te vaak verzanden dit soort op de werkelijkheid gebaseerde films in een verzameling feitjes of een droge opsomming van gebeurtenissen. Dat resulteert dan weer in een zwaar bevochten wederopstanding en dito overwinning of een zekere vorm van erkenning bij de hiërarchisch grotere tegenstanders. Die rechtlijnige structuur gaat bovendien vaak gepaard met een gemaakte sentimentaliteit die de werkelijkheid zelden eer aan doet.

‘Foxcatcher’ weet deze valkuilen echter grotendeels te ontwijken. Dat komt niet alleen doordat de carrière en het leven van worstelaar Mark Schultz (Channing Tatum) centraal staat, maar ook dat van mecenas en coach John du Pont (Steve Carell). Eerstgenoemde leidt een eenzaam en ogenschijnlijk gepijnigd leven. Alles staat in dienst van de sport. Op de Olympische Spelen van 1984 levert hem dat een gouden medaille op. De jaren erop slijt hij met trainen, eten en slapen. Totdat de stugge Amerikaan een geheimzinnig telefoontje krijgt dat zijn leven zal veranderen. De oproep is afkomstig vanuit huize Du Pont. De excentrieke miljonair heeft grote plannen voor zowel Mark als voor de worstelsport in het algemeen. Du Pont, rijk geworden in de wapenhandel, besluit de worstelaar te sponsoren.

Daar zit een goede reden achter. Niet alleen is de vechtsport zijn grote passie, ook matchen hun karakters goed samen. Want ook Du Pont is een eenling. Waar Mark al op vroege leeftijd alleen kwam te staan, behalve zijn broer David heeft hij niemand meer, heeft du Pont een soortgelijk verleden. Als enige erfgenaam van het familieconcern heeft hij een zeer beschermde opvoeding gekregen. Zijn bewegingsvrijheid is altijd beperkt gebleven tot de grenzen van het landgoed waar hij sinds mensenheugenis woont. Een andere wereld kent hij niet. Zijn dominante moeder staat hem daarbij ieder plezier in de weg. Hij zal zich moeten conformeren aan de oude traditie van de vossenjacht. Een ander leven behoort niet tot de mogelijkheden. Net als Mark worstelt ook Du Pont met zijn demonen.

Als zielsgenoten zijn de twee buitenstaanders complementair aan elkaar en weten ze succes af te dwingen in de hoogste regionen van de worstelsport. Met een nieuw Olympisch toernooi in aantocht lijkt er niets fout te kunnen gaan. Met excellentie, intensiteit en dominantie als credo ligt de wereld aan hun voeten. Totdat het motto ook hun onderlinge verhoudingen begint aan te tasten. Wat begon als een mooie droom, verandert langzaam in een persoonlijke nachtmerrie.

Hoewel de spanningsboog niet altijd even hoog ligt en bijpersonages niet helemaal uit de verf komen, staat het verhaal als een huis. Een extra pluspunt is het sublieme, Oscarwaardige acteerwerk. Channing Tatum heeft de fysiek, maar (doorgaans) ook aantoonbaar het benodigde acteertalent. Zijn mimiek als worstelaar is perfect. Het karakteristieke loopje, gebogen rug, de benen wat wijd, wordt geweldig nagedaan. Ook Steve Carell overtuigt. De voor hem ongewoon serieuze rol draagt hij heerlijk verloren uit. De grote, plastische neus die hij aangemeten heeft gekregen, maken hem deels onherkenbaar. Nog minder herkenbaar is Marc Ruffalo, in de (bescheiden) rol van Marcs broer David.

Ondanks dat ‘Foxcatcher’ op de waarheid  gebaseerd is, wordt er door dit soort vermommingen toch nadrukkelijk gebouwd aan een sfeervolle en geloofwaardige illusie. De ontwikkelingen, inclusief de worstelpartijen, zijn daarbij zowel gedetailleerd als overzichtelijk in beeld gebracht. In weerwil van het donkere en drukkende karakter en de trage voortgang van de film, blijft ‘Foxcatcher’ daardoor interessant om naar te kijken.

Uiteindelijk gaat het in ‘Foxcatcher’ niet om de overwinning of erkenning, maar om de individuele zoektocht naar bestaansrecht. Daarmee heeft de film een aangenaam universele inslag die het onderscheidt van vele andere sportdrama’s. Samen met de voortreffelijke uitvoering is ‘Foxcatcher’ daarmee een krachtige aanwinst binnen het genre.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 19 februari 2015
VOD-release: 16 juni 2015
DVD- en blu-ray-release: 16 juni 2015