Freek (2019)

Regie: Dennis Alink | 81 minuten | documentaire | Met: Freek de Jonge, Hella de Jonge, André van Duin, Herman Finkers

De grens tussen humor en narcisme is dun, zeker bij Freek de Jonge. Niets in de kijker twijfelt wanneer de camera inzoomt op een lijk onder een laken, en dat lijk blijkt Freek te zijn. De makers weten dat, want dit is een film over Freek. Zoals altijd gaat het bij de creatieven niet om de gunfactor; of iemand bescheiden of aardig is doet er niet toe. Karl Lagerfeld en Lou Reed bekeken hun publiek met minachting en gooiden parels voor de zwijnen. Een film met een beetje veel Freek is best te pruimen, en zeker geen verrassing. Als tekstschrijver en ontregelend performer is De Jonge van hoog niveau. Typisch Nederlands ook: dolende ziel in een tevreden lichaam, eeuwig klagen over de ander. Kaas schaven over de pasta.

In de creatieve performance gaat het erom dat de vorm is geperfectioneerd: als een podiumkunstenaar uit zijn neus eet (willekeurig voorbeeld), doet hij dat niet omdat hij daar als mens staat, maar heeft het een hoger doel. Anders moet hij de buit laten zitten. Het bezeten perfectionisme belijdt De Jonge na een halve eeuw nog steeds. Deze documentaire van Dennis Alink (‘Freek’ geheten) toont dit op ooghoogte. Sympathieke interviews met Freek en André van Duin, Freek en Herman Finkers, Freek en Jacques Klöters – hoewel schetsmatig, passende cameo’s van Henry van Loon en René van ’t Hof, wezensgesprekken met vrouw Hella. Overal is Freek of de geest van Freek aanwezig.

Je kunt twisten over het koppelen van humor en engagement in het algemeen, Freek is zeker een aansprekend voorbeeld van dit verstandshuwelijk. Hij is geen crowd pleaser, maar gaat zijn eigen weg. Nergens is de haat tegen maaiveldnegeerders zo groot als in Nederland, Freek gaat onverstoorbaar door. Het lot van de creatieve narcist. ‘Wat er ook gebeurt, altijd blijven lachen’, debiteert een zekere clown. Freek is hiervan de belerende tegenpool. Een steile dominee, die door zijn echtgenote zachte kantjes behoudt. Een gepassioneerde hork, die moeilijk met emoties overweg kan. ‘Het gaat wel veel om jou’, zegt Hella monter na 48 jaar Freek. Geen verstandshuwelijk, zoveel is duidelijk.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 juni 2019