From the Sky Down (2011)
Regie: Davis Guggenheim | 90 minuten | documentaire, muziek | Met: Bono, The Edge, Adam Clayton, Larry Mullen Jr., Brian Eno, Daniel Lanois
In 2011 beleefde het U2-album ‘Achtung Baby’ de twintigste verjaardag. Naast een uitgebreide reissue-campagne voerde deze gelegenheid de band opnieuw naar de Hansa Studios in Berlijn, een locatie die veel betekende voor de plaat, die er deels werd opgenomen. De Amerikaanse documentairemaker Davis Guggenheim (‘An Inconvenient Truth’) mocht meekijken met de Berlijnse repetities voor het Glastonbury Festival 2011, praatte met bandleden en crew en probeert aldus de totstandkoming van ‘Achtung Baby’ te reconstrueren.
‘Achtung Baby’ wordt algemeen beschouwd als een stijlbreuk. Van authentieke cultband met roots-invloeden evolueerde U2 met deze plaat tot vernieuwend pop-icoon. Volgens Bono en consorten was dat deels toeval, deels visie. De band was vermoeid na een lange wereldtour en wilde weg uit Dublin om zich op een relatief anonieme plek te heroriënteren. Vaste producer Brian Eno suggereerde Berlijn, en toen viel de muur. De samenwerking in de herenigde stad verliep moeizaam, maar de samenloop met ‘Die Wende’ duwde de band in 1990 over het dode punt heen.
Gitarist The Edge maakte demo’s met drummachines en zanger Bono duwde mee in de hippe richting, met zijn prestatiegerichte focus. De motiverende kracht van Bono – en de minder positieve kanten van groepshiërarchie, worden door Guggenheim goed geraakt; door te tonen dat de band een verlichte despotie was en is. Daarin mogen ideeën aangereikt worden – en dan voornamelijk door The Edge, terwijl de koers door één man wordt bepaald. The Edge wordt bijvoorbeeld in een van de eerste scènes als beginneling geïnstrueerd in zijn gitaarspel, door de veel mindere gitarist Bono.
Beelden van de Amerikaanse tour van eind jaren tachtig maken duidelijk dat het stil kan zijn in de kleedkamer als de bandleider boos is. Maar dan komt de totstandkoming van de klassieker ‘One’ aan de orde. Een doorsnee akkoordenschema van The Edge uit een demo van ‘Mysterious Ways’, blijkt enorme potentie te hebben als Bono zijn zangmelodie eraan toevoegt. Weinig woorden zijn nodig om duidelijk te maken waarom deze man het voor het zeggen heeft.
Bassist Adam Clayton en drummer Larry Mullen, Jr. komen er een beetje bekaaid vanaf. Zij mogen complimenten aanhoren, maar tussen de lijnen door is duidelijk dat de schoen af en toe wringt. Oprichter Mullen is bijvoorbeeld niet blij met de drumeffecten op ‘Achtung Baby’ en moet bij de les gehouden worden door zorgvuldige ‘massage’. Co-producer Daniel Lanois biedt troostende woorden, en Bono roept: ‘Larry Mullen is a superstar’.
Crisis bezworen, maar de drumeffecten bleven. Bono blijkt niet alleen een groot manipulator, maar ook een wijs man. Hij weet dat de reputatie van U2 als rockband zonder Mullen niet dezelfde zou zijn, wat de heren met een spetterende uitvoering van ‘The Real Thing’ op Glastonbury 2011 nog eens bewijzen, aan het eind van deze rommelige, maar inzichtelijke documentaire. Die gaat niet specifiek over de waterscheiding van ‘Achtung Baby’, maar over band politics in het algemeen. ‘From the Sky Down’ is een egodocument van U2 volgens Bono, met al diens goede en slechte eigenschappen. Wij bidden mee voor de rest van de band.
Jan-Kees Verschuure