Fukushima, mon amour – Grüße aus Fukushima (2016)

Recensie Fukushima mon amour CinemagazineRegie: Doris Dörrie | 104 minuten | drama | Acteurs: Rosalie Thomass, Kaori Momoi, Nami Kamata, Moshe Cohen, Aya Irizuki, Naomi Kamara, Thomas Lettow

De kernramp van Fukushima is een van de ergste in zijn soort in de moderne geschiedenis. En nog maar vijf jaar geleden. Na een aardbeving en de daaropvolgende tsunami raakte de kerncentrale Fukushima Dai-Chi in het noordoosten van Japan zo beschadigd dat er een meltdown plaatsvond. Radioactief materiaal werd in het gebied verspreid en zeker 160.000 omwonenden moesten huis en haard verlaten. Een doorwrochte documentaire willen we daarover zien, van iemand die de ziel van de slachtoffers weet bloot te leggen. Dat is al uitdagend in het vormelijke Japan – zeker voor een westerse filmmaker, maar als die kiest voor een docudrama en als gids een Duitse gebruikt wier rol op zijn best als goedwillend narcistisch kan worden omschreven, wordt dit recensentenlontje behoorlijk kort.

Centrum van handeling is Marie (Rosalie Thomass), die als ‘Clown4Help’ rampslachtoffers opvrolijkt. Haar verwende houding irriteert een film lang. Wij denken onwillekeurig aan bn’ers die een dagje vluchtelingen gaan helpen op Lesbos, omdat zij de camera op zich gericht weten. De kritische reflex is dan: ja, mits er een fenomeen wordt blootgelegd, zoals de inzet van wereldleed ten behoeve van het westerse geweten. De vervreemdende aanpak van Doris Dörrie heeft echter ook positieve kanten. De oppervlakkigheid van Marie versterkt het beeld van een getroffen gemeenschap, mede door een goede cameravoering. Maar die aanpak schuurt ook – net als de keuze voor de filmtitel, een verwijzing naar het Franse filmdrama ‘Hiroshima mon amour’. Een vergelijking die behalve weinig subtiel ook een gebrek aan originaliteit blootlegt.

De beloofde poëzie zit ‘m vooral in de (zwart-wit)beelden; de verteltechniek kan worden omschreven als fragmentarisch. Het narcisme van een westerling op zoek naar zingeving botst erg met de even beleefde, gastvrije als lijdzame Japanse rampslachtoffers, die alleen maar meer respect afdwingen na het zien van deze film. Die botsing is goed vormgegeven en zinvol, omdat hij een spiegel kan zijn. De filmhuizen in Berlijn, Amsterdam en New York zullen deze film dan ook gretig afnemen, maar of de Japanners – en dan met name de slachtoffers van de kernramp, zelf ook iets opsteken van ‘Fukushima, mon amour’ kan worden betwijfeld. De universaliteit van een boodschap is in onze ogen een belangrijk uitgangspunt van kunst, opdat zij geen kitsch wordt.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 6 oktober 2016
VOD-release: 31 januari 2017
DVD-release: 31 januari 2017