Gai dimanche (1935)

Regie: Jacques Berr, Jacques Tati | 33 minuten | korte film | Acteurs: Rhum, Jacques Tati

‘Gai dimanche’ markeert – na ‘On demande une brute’ – de tweede samenwerking tussen Jacques Tati en Rhum (Enrico Sprocani), die een Laurel en Hardy-dynamiek lijken te proberen te bereiken maar hier slechts mondjesmaat in slagen. De karakters van de twee personages zijn nog niet uitgesproken genoeg om een mooi contrast te kunnen maken, en de fysieke humor van botsingen en struikelpartijen is vaak te gekunsteld om effectief te kunnen zijn.

Op zich zitten er enkele aardige ideeën in de film, zoals wanneer de provisorische tourauto van onze twee vrienden volgeladen met passagiers een landweggetje afraast en het onduidelijk is welke afslag genomen moet worden omdat de pijl langs de weg steeds een andere kant aanwijst. Later is te zien dat de aanwijzer zo wispelturig is, omdat iemand achter een bosje bezig is het ding in de grond te draaien. Dit soort elementen zou Tati later ook in zijn langspeelfilms gaan gebruiken. Verder is het aardig dat de hoofdpersonages op creatieve wijze moeten proberen met hun zeer bescheiden budget de klanten tevreden te houden. Zo bestaat de lunch uit slechts enkele plakken worst, die toch, na wat afleiding, uiteindelijk bij iedereen op het bord terechtkomen, daarmee de suggestie wekkend dat er toch genoeg is.

Hoewel de uitgangspunten meestal niet slecht zijn, is de uitwerking – hetzij van de personages, hetzij van de filmmakers – vaak wat klungelig of weinig doordacht. Zo lijken Tati en Rhum op slinkse wijze klanten af te pakken van de grote rondreisbussen door net als hun medewerkers om te roepen dat de klanten met blauwe kaartjes zich kunnen melden, maar ze vergeten even dat mensen met kaartjes hier doorgaans al voor betaald hebben. Dus eigenlijk bewijzen ze hun concurrenten vooral een dienst. Ook de grap met de deurtjes van de krakkemikkige kar die weigeren dicht te blijven – waarbij er steeds een ander deurtje opengaat als er een wordt gesloten – mist doel door hem te lang uit te rekken en te voorzien van kinderachtige geluidscues.

Net als ‘On demande une brute’ is ‘Gai dimanche’ vooral leuk als blik op de eerste stappen van Jacques Tati in de filmwereld, en de zaadjes die hier geplant worden voor zijn latere films; of juist de paden die – gelukkig – hierna niet (meer) zijn ingeslagen door Tati.

Bart Rietvink

‘Gai dimanche’  verschijnt dinsdag 25 februari 2014 op DVD en blu-ray (‘Jacques Tati – De complete collectie’).