Gerlach (2023)

Recensie Gerlach CinemagazineRegie: Luuk Bouwman, Aliona van der Horst | 77 minuten | documentaire

Boeren zijn de laatste tijd volop in het nieuws. Moeten boeren onteigent worden, krimpen, of duurzaam innoveren? Met bestrijdingsmiddelen telen of is biologisch beter? En bovenal, protesterende boeren. Zo ontstaat gemakkelijk een generaliserend beeld van de Nederlandse boer: een nors persoon, zonder oog voor de natuur omdat diegene zijn boerderij met megastal wilt behouden. Een hardnekkig beeld waarin ook de persoonlijke reportages nog geen deuk in een pakje boter kunnen slaan. De documentaire ‘Gerlach’, die op IDFA de prijs voor beste Nederlandse film won, slaagt wel in het tonen van een ander beeld. Akkerbouwer Gerlach is bijna het tegenovergestelde van dat beeld. Hij heeft een kleinschalige boerderij in het westen, gebruikt minimale bestrijdingsmiddelen, heeft een klein eigen winkeltje, en ondanks zijn stille aard niet nors of lomp te noemen, maar eerder vriendelijk, sympathiek en bescheiden.

Een alternatief beeld voor de boer dus, maar ook voor Gerlach ligt onteigening voortdurend op de loer. Ondanks dat Gerlach zijn boerderij al vanaf zijn veertiende runt heeft de gemeente andere plannen met zijn land, niet vanwege stikstofregels, maar de gemeente ziet liever een industrieterrein op de plek van de boerderij. Dit land is namelijk aantrekkelijk door het nabijgelegen Schiphol en de New York Pizza zou hier graag willen komen concurreren met de overlast gevende McDonalds. Een droevige gedachte waardoor je niet anders kan dan aan de kant van boer Gerlach te staan. Het is dan ook leuk om te zien wanneer Gerlach met zijn broer, die advocaat is, enigszins terug kan vechten tegen deze machten.

‘Gerlach’ is doordrenkt met sympathie en dat heeft meerdere oorzaken. Allereerst krijgen Gerlach en zijn vrienden de ruimte om hun natuurlijke nuchtere aard te tonen en dit zijn stuk voor stuk aardige mensen. Verder zorgen documentairemakers Aliona van der Horst (‘Liefde is aardappelen’) en Luuk Bouwman (‘Allen tegen allen’) voor een omgeving waarop zij zich op hun gemak voelen. Het feit dat Van der Horst Gerlach al dertig jaar kent draagt hier ongetwijfeld aan bij. Daarnaast veroordeelt Gerlach niemand, dat terwijl hij enkel zijn medemens ziet veranderen en zelf vermoedelijk al zestig jaar hetzelfde naambordje voor de boerderij gebruikt. Een wereld die sneller verandert dan jezelf zal voor veel mensen juist wel een aanleiding zijn om (groepen) mensen te veroordelen. En tot slot, in tegenstelling tot de rest van de maatschappij hoeft het voor Gerlach niet beter, sneller en nieuwer. Dit creëert ruimte voor eenvoudige menselijkheid en sympathie voor elkaar.

‘Gerlach’ neemt geen positie in omtrent het debat over stikstof, maar laat zien: zo kan het ook en laten we de (kleinschalige) akkerbouwers zoals Gerlach niet vergeten. In deze sympathieke documentaire zien we dit andere beeld van de boer, waarin de luisterende, vastleggende toon goed past bij het karakter van Gerlach dat fijn en aanstekelijk is. Ondanks verschillende tegenslagen en ouderdom is Gerlach nog steeds aan het boeren. Mocht u de aardappelen van Gerlach zelf willen uitproberen dan zijn ze niet te vinden in de aardappelfriet van McDonalds, maar in het winkeltje van Gerlach zelf.

Ian van Asch

Waardering: 4

Speciale vertoning: IDFA 2023
Bioscooprelease: 14 december 2023
Speciale vertoning: Nederlands Film Festival 2024