Ghost World (2001)

Regie: Terry Zwigoff | 110 minuten | drama, komedie | Acteurs: Thora Birch, Scarlett Johansson, Steve Buscemi, Brad Renfro, Illeana Douglas, Bob Balaban, Stacey Travis, Charles C. Stevenson Jr., Dave Sheridan, Tom McGowan, Debra Azar, Brian George, Pat Healy, Rini Bell

‘Ghost World’ is een verfilming van de gelijknamige Amerikaanse comicreeks. Voor de lezer die na het lezen van voorgaande zin al geneigd is om af te haken: niet doen! ‘Ghost World’ is anders. De basis van deze film ligt dan wel in de stripwereld, maar dit is geen standaard Hollywood stripverfilming. Bovennatuurlijke spierbundels en megalomane schurken komen niet voor in deze productie. Deze film draait om vriendschap, volwassenheid en cynisme. Veel cynisme.

In ‘Ghost World’ maken we kennis met Enid (Birch) en Rebecca (Johansson). De twee meiden zijn buitenbeentjes op school. Het duo leeft in hun eigen wereldje waarin ze niets of niemand sparen. De buitenwereld bestaat voor hen uit kneuzen, sukkels en meer van dat fraais. De innige band tussen de twee verandert als ze geconfronteerd worden met de supernerd Seymour (Buscemi). De dwarse Enid voelt wel iets voor de sociaal onbeholpen man, terwijl Rebecca probeert om een volwassen leven te leiden en een huis te zoeken. Is dit het einde van een vriendschap?

Achter al de schuttingtaal en rebellie van Enid en Rebecca schuilen emoties als onzekerheid en twijfel. De weg naar volwassenheid is zwaar en beangstigend en de meisjes worstelen met hun gevoelens. Hun twijfels worden gecamoufleerd met harde, cynische opmerkingen die grappig maar ook pijnlijk zijn: in de kern proef je de pijn en onzekerheden van Enid en Rebecca terug. Het duo is hard op zoek naar geluk in een wereld waarin zij de outsiders zijn.

Na het lezen van bovenstaande alinea zou je geneigd zijn te denken dat ‘Ghost World’ een presticieuze, quasi intellectuele praatfilm is met veel pratende koppen en weinig actie. Nou, mooi niet dus. De film van regisseur Terry Zwigoff is voornamelijk een vlijmscherp, ontroerend melodrama. Dat alle personages zijn gebaseerd op stripfiguren zou je niet denken. Alle personages hebben inhoud en zijn inleefbaar.

Het kloppend hart van de film wordt gevormd door de sterke acteerprestaties van Birch en Johansson. De actrices zijn stoer, maar ook kwetsbaar. De strakke vertolkingen zorgen ervoor dat je naar echte mensen met echte problemen zit te kijken. Vooral het energieke spel van Birch is interessant. Haar versie van Enid is afwisselend sympathiek en bot.

De puberale excessen van alto-meisje Enid zijn begrijpelijk, maar ook onnnodig en onvolwassen. Johansson speelt de tweede viool. Haar personage Rebecca is gewoon minder interessant dan Birch’s personage. Toch is Johansson sterke uitstraling, lang voor haar doorbraak in ‘Lost in Translation, al duidelijk aanwezig in de film.

Cultacteur Steve Buscemi verdient ook een compliment. Van ijdelheid kon je de Amerikaan nooit beschuldigen, maar in ‘Ghost World’ gaat Buscemi nog een stapje verder. Seymour is zielig, kleinzerig en bovenal een echte nerd. De beste man verzamelt platen, is doodongelukkig en nogal onbeholpen in zijn contact met mensen.

Het gevaarlijke van Seymour’s karakter is dat overacting op de loer ligt. Op het eerste gezicht zou je Seymour zo in een ‘Revenge of the Nerds’ film verwachten, waarin zijn slechte eigenschappen sterk werden uitvergroot. Buscemi weet zijn karikaturale typetje echter goed in de hand te houden. Seymour is een volwaardig personage en wordt nooit voor schut gezet of als karikatuur neergezet, wat Buscemi’s uitzonderlijk talent alleen maar verduidelijkt.

‘Ghost World’ is een bijzondere film. De personages zijn goed uitgewerkt en de productie heeft het hart op de juiste plaats.
Het gebruik van mooie, felle kleurtjes en de flitsende montage geven de film een geheel eigen smoel. De soundtrack vol cultmuziek van onder andere Indiase Bollywoodartiesten, zorgen voor schwung en een luchtige sfeertje, zodat de thematiek van de film nooit topzwaar wordt.

Het rafelige jasje waarin cynisme en sarcasme hand in hand gaan, geeft de film een lekker anarchistisch randje. Stiekem is ‘Ghost World’ gewoon een lieve film met hart voor de personages. Alleen zullen Enid en Rebecca dat nooit toegeven. De dames zullen hun film afdoen als een freakshow: “God, what a bunch of retards… ”

Frank v.d. Ven

Waardering: 4

Bioscooprelease: 14 februari 2002