Golda (2023)

Regie: Guy Nattiv | 100 minuten | geschiedenis, drama, thriller, biografie | Acteurs: Helen Mirren, Liev Schreiber, Camille Cottin, Lior Ashkenazi, Rami Heuberger, Ellie Piercy, Jonathan Tafler, Ed Stoppard, Ohad Knoller, Rotem Keinan, Dvir Benedek, Dominic Mafham, Kit Rakusen, Emma Davies, Mark Fleischmann, Daniel Ben Zenou, Muneesh Sharma

Dat de geopolitieke situatie in het Midden-Oosten een nachtmerrie is, is algemene kennis. De problemen kennen hun origine in de koloniale periode, toen de Britten en Fransen een reeks lijnen trokken op een kaart en er mandaatgebieden en kolonies vestigden. In de jaren 40 trokken deze zich terug en lieten ze de bevolking aan hun lot over. De gemoederen onder de Arabische bevolking bedaarden niet toen een Joodse staat aan de oostelijke kust van de Middellandse zee werd opgericht. De Zionistische droom, die al een tijdje aan het groeien was, werd werkelijkheid in 1948, toen Israël werd opgericht. De staat, haar bevolking en de buurlanden, zouden al snel ontdekken dat conflict een onderdeel zou worden van hun bestaan.

De Jom Kipoer oorlog van 1973, een conflict dat werd beslecht in 19 dagen en waarbij het lot van Israël met momenten aan een zijden draadje hing, wordt verteld vanuit Golda Meirs (Helen Mirren) flashbacks gedurende de Agranat commissie van een jaar later. Op de eerste dag van Jim Kipoer, een van de belangrijkste heilige feestdagen voor de Joden, krijgt de Mossad informatie toegespeeld dat een alliantie tussen Egypte en Syrië klaar staat om Israël binnen te vallen. Meir en haar topgeneraals en ministers, Moshe Dayan (Rami Heuberger), David ‘Dado’ Elazar (Lior Ashkenazi) en hoofd van de geheime dienst, Zvi Zamir (Rotem Keinan), zijn verdeeld over de juiste aanpak. Al snel blijkt dat de informatie klopt, en het Israëlische leger (de IDF) wordt overrompeld met hun broek op hun enkels. In een mum van tijd rukken de Arabische troepen op en hebben ze een mes aan de keel van Israël. Meir moet haar mannetje staan en haar land loodsen door een van de ergste crisissen sinds zijn bestaan.

Alle aandacht in ‘Golda’ gaat uiteraard naar een werkelijk onherkenbare Helen Mirren, die in elke mogelijke scène minstens één sigaret vast heeft en de rest van de film door schuifelt met haar ‘Meir schoentjes’. De Britse actrice, die personages vaak perfect kan vertolken, krijgt geen kans om te schijnen omwille van een artificieel script. De dialogen met haar generaals en ministers worden opgedreund en komen houterig over, waardoor het geheel statisch aanvoelt. Enkel in de conversatie met Kissinger (Liev Schreiber), waarbij Meir de Amerikaanse topdiplomaat vernuftig te snel af weet te zijn, zien we een energierijke en strijdlustige leidster. De eerste, en enige, vrouwelijke Israëlische eerste minister stond er om bekend een eigenzinnige figuur te zijn, die scherp uit de hoek kon komen. Met haar gevatte opmerkingen en jaren ervaring, was ze een indrukwekkend zwaargewicht die niet te onderschatten viel. Het is dan ook geen verrassing dat velen naar haar verwijzen als ‘Israëls Iron Lady’. Alleen komt deze ijzeren dame zelden aan bod, omdat het niet duidelijk is wat de film eigenlijk wil doen met deze reputatie; versterken of nuance brengen?

Als kijker worden we geplaatst in haar hoofd, en bekijken we de Jom Kipoer oorlog vanuit haar perspectief. Meir moet constant wikken en wegen tussen het voeren van realpolitik en tegelijkertijd empathisch en menselijk blijven. Het voelt echter te geforceerd aan, zonder diepere gedachtegangen in beeld te brengen. Dat een leider onder druk staat tijdens een crisis, is een open deur. Inzichten in de manier waarop ze met die druk omgaat, of waarom ze zo handelt, blijven achterwege. We komen met andere woorden eigenlijk niet veel te weten over wie die controversiële leidster nu net was. Het helpt ook niet dat haar generaals en ministers worden gereduceerd tot eendimensionale figuren. Zo wordt de legendarische defensieminister Moshe Dayan afgebeeld als een incapabele figuur die compleet ontspoort, wat een rare simplificatie is. ‘Golda’ probeert ook enkele verschillende invalshoeken te introduceren, maar onthult enkel het tipje van de sluier. De makers hinten op tekens van seksisme, zoals het niet rechtstaan voor de eerste minister, enkel doen ze er niets mee. Of het feit dat een nucleaire optie wordt geopperd, wat interessant is voor een land dat niet confirmeert, noch ontkent dat het kernwapens heeft. Daarnaast is enige (voor)kennis omtrent de netelige situatie in het Midden-Oosten, en zeker de geschiedenis van Israël, sterk aan te raden. In de film zelf, wordt er bitter weinig context gegeven, zowel over de Jom Kipoer oorlog, als over de aanleiding ernaartoe.

Buiten enkele scènes op een dak, helikopter en oude beeldfragmenten, speelt de gehele film zich af in generische kantoren en bunkers, waarbij Meir zich verplaatst van de ene met rookgevulde kamer naar de andere. Doordat deze film zich voornamelijk binnen afspeelt, krijgen we weinig te zien van wat er gaande is op de verschillende fronten. Op zich geen probleem, en de makers lossen dit op een inventieve wijze op, door middel van aangrijpende audiofragmenten af te spelen, maar de situatie voelt nooit penibel aan. In de initiële fase van de oorlog, leek het erop dat de Israëlische staat zou vallen, maar zover komt het niet in de film. Een gemiste opportuniteit, want de oorlog en de bredere context die het met zich meebracht, heeft gevolgen gehad die wij vandaag de dag nog voelen.

Wanneer je een specifieke episode uit de geschiedenis wil verfilmen vanuit het perspectief van een specifiek iemand, volstaat het niet om deze gewoon te imiteren. Een reeks aan elkaar genaaide feitjes en gebeurtenissen vormen een basis waarop je een film moet verder bouwen. Desalniettemin zijn de feitjes wel goed verteld en verveelt de film niet. Helaas zijn er enkele serieus gemiste opportuniteiten. Leert de kijker meer over wie Golda Meir is? Nee. Is het een spannende oorlogsthriller of politiek drama? Eigenlijk ook niet echt. ‘Golda’ is dus, om het kortweg te zeggen, incompleet en oppervlakkig, en tracht te veel ballen in de lucht te houden. Zeer spijtig, want Golda Meir is een historische figuur waar veel over te vertellen valt.

Nick Majchrowicz

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 21 september 2023
DVD- en blu-ray-release: 27 maart 2024