Gozaran – Time Passing (2011)
Regie: Frank Scheffer | 90 minuten | documentaire
De Iraniër Nader Mashayekhi heeft maar één droom. De in Wenen woonachtige dirigent en componist wil niks liever dan terugkeren naar zijn geboorteland om hier de moderne klassieke muziek te introduceren. Wanneer hij in 2005 gevraagd wordt om het Symfonieorkest van Teheran te leiden hoeft hij dan ook geen seconde na te denken en keert hij terug naar Iran. De opdracht blijkt een enorme uitdaging te zijn: door de strenge censuur hebben kunstenaars het in Iran zwaar. Na de verkiezingen in 2009 is het voor Nader en zijn orkest onmogelijk om nog verder te werken en noodgedwongen en een illusie armer keert de musicus terug naar Wenen. In de documentaire ‘Gozaran – Time Passing’ kijkt Nader Mashayekhi terug op deze turbulente periode uit zijn leven.
Verantwoordelijk voor ‘Gozaran – Time Passing’ is de Nederlandse regisseur Frank Scheffer, op wiens cv al een scala aan muzikale documentaires prijkt. Wat vanaf de eerste seconde opvalt aan deze documentaire, die op het IDFA 2011 in première ging, is de enorm sobere sfeer. Combineer dit met de redelijk sombere klassieke muziek die continu aanwezig is en je begrijpt dat ‘Gozaran – Time Passing’ (logischerwijs) geen al te vrolijk beeld neerzet. Het soms wel erg trage tempo waarin de geschiedenis zich afspeelt en de vele filosofische citaten waarmee de documentaire volzit, maken de op momenten ontroerende terugblik op Naders leven zeker niet voor iedereen even aantrekkelijk.
Maar geef ‘Gozaran – Time Passing’ een kans en je zult zien dat Frank Scheffer wel degelijk een interessante onderwerp heeft gekozen en het boeiend heeft uitgewerkt. Het is ook absoluut geen politiek statement geworden. Want hoewel er zich op politiek gebied het nodige heeft afgespeeld, heeft de maker er bewust voor gekozen om hier geen aandacht aan te besteden. De focus ligt op de, veelal vrouwelijke, artiesten, met wie Nader Mashayekhi samenwerkt. Zoals een van deze kunstenaars in de documentaire aangeeft, hebben vrouwen het in Iran al zwaar genoeg. Maar een vrouwelijke artiest, dat is iets wat in dit Islamitische land bijna een taboe is en ‘Gozaran – Time Passing’ laat zien hoe uniek en gedurfd het doel dat Nader Mashayekhi probeert te bereiken is. Ook laat de film zien hoe Nader probeert een Perzisch tintje aan de klassieke Westerse muziek te geven en hoe moeilijk het is de Westerse muziek in het anti-Westerse Iran te introduceren.
Het is dit dappere en boeiende thema dat de film onderscheidt van andere documentaires of biografieën. Feit is wel dat ‘Gozaran – Time Passing’ geen al te groot publiek zal aanspreken. Voor een grote groep zal deze artistieke terugblik op de ongerealiseerde droom van deze Iranese componist misschien net wat te oninteressant en misschien zelfs een tikkeltje saai zijn. Maar liefhebbers van fraai geschoten documentaires over gedreven mensen en klassieke muziek daarentegen moeten ‘Gozaran – Time Passing’ zeker een kans geven: zij zullen niet teleurgesteld worden.
Martijn Scheepers
Waardering: 3
Bioscooprelease: 7 juni 2012
DVD-release: 16 oktober 2012