Grand Theft Hamlet (2024)
Regie: Sam Crane, Pinny Grylls | 89 minuten | documentaire | Met: Sam Crane, Mark Oosterveen, Pinny Grylls, Jen Cohn, Tilly Steele, Lizzie Wofford, Sam Forster, Jeremiah O’Connor, Dipo Ola, Gareth Turkington
De verveling tijdens de lockdown heeft mensen aangezet tot de meest vervelende en opdringerige manieren om hun onopgesloten leven verder te leiden. Vooral vanuit de creatieve sector moesten steeds de meest ‘creatieve’ oplossingen komen. Op zoek naar solidariteit, menselijk contact en – vaak ook – een inkomen, vonden concerten, voorstellingen en andere culturele evenementen virtueel plaats. Allemaal vanuit de krampachtige overtuiging niet bij de pakken te blijven zitten, vanuit een vitalisme dat de verveling tracht te overwinnen. ‘Grand Theft Hamlet’ is zo’n ja-zeggen. Maar wel een van de weinige coviduitwerkingen die niet krampachtig aanvoelt, omdat het begint met het verwerpen van net die geforceerde zoektocht naar online alternatieven. Sam Crane en Mark Oosterveen zijn twee technisch werkloze acteurs die elkaar ontmoeten in Grand Theft Auto, een nihilistisch videospel met drift als handleiding. Het is in die gewelddadige wereld dat de twee ineens een afgelegen openluchttheater ontdekken, waar ze cynisch Shakespeare beginnen reciteren. Getroffen door de poëzie van dat moment, komen ze op het idee een voorstelling van Hamlet te organiseren in het spel. Zo kunnen ze toch enigszins hun leven voor corona verderzetten.
‘Grand Theft Hamlet’ is even hilarisch als het klinkt. De zinloosheid van het geweld, eigen aan GTA, komt nog absurder over rond een verfijnde onderneming als een hedendaagse opvoering van Shakespeare. Er is iets rot in de stad van Los Santos; goedheid heeft er geen bestaansrecht. De audities worden geteisterd door moordpogingen en explosieve aanrichtingen van meest groteske aard (denk aan Koran-reciterende aliens met bazooka’s). Maar ook emotionele uitdagingen brengen het project in het gevaar. Terwijl de twee acteurs een megalomaan project opzetten – “Shakespeare met een billion dollar budget” – sijpelt het ‘echte leven’ vervaarlijk binnen. Elke gedachte aan het leven buiten het spel brengt de haalbaarheid en vooral het belang van het kunstwerk in gevaar. Een realiteit die de hele film lang al aan de hand van Sam en Marks verschillende thuissituaties voelbaar was. Die eerste heeft namelijk een gezin, terwijl die tweede de lockdown alleen doorbrengt. Sams gezin maakt ook letterlijk deel uit van de film. Z’n vrouw Pinny Grylls is documentairemaakster en ziet als nieuweling in het spel meteen door de chaos een verhaal. Met de ogen van haar avatar neemt ze de beelden op die de docu uitmaken.
Als tijdsdocument is ‘Grand Theft Hamlet’ een uiterst geslaagde documentaire die getuigt van alle verwarring en vertroosting in covid-tijden. Maar het is als adaptatie dat de film zich tot een nog hoger niveau tilt. Door in te spelen op de existentialistische tonen in ‘Hamlet’, de verwarring, vervreemding en paranoia waar de Deense prins mee kampt, reflecteert de film over het voorbijgaande en het eeuwige en over kunst en leven. Over verschillende media en verschillende tijdsperken heen demonstreert ‘Grand Theft Hamlet’ weerstandsvermogen: zowel van kunst als van persoon. Het biedt in wezen een antwoord op Hamlets aloude vraag. Is het nobeler om de kogels en de pijlen van het moordzuchtige toeval te verdragen of om de wapens op te nemen tegen een zee van zorgen? Wat blijkt? ‘Hamlet’ blijkt vertroosting te bieden op z’n eigen vraagstuk. Als dat geen fraaie erkentenis is. Dit is de gevonden rust voor alle hartzeer en duizend pijnen. Dit is de verdragen gesel en hoon van de tijd en de verachting waarmee de beuzelaars het geduldige werk belonen. Dit is de tegemoetkoming van het onbekende in het onontdekte land waar geen reiziger uit wederkeert. Dit is de grote onderneming die wél op iets uitloopt.
Stil nu, hier is ‘Grand Theft Hamlet’.
Arthur Vandermoere
Waardering: 5
VOD-release: 21 februari 2025 (MUBI)