Grandma (2015)
Regie: Paul Weitz | 79 minuten | komedie, drama | Acteurs: Lily Tomlin, Judy Greer, Julia Garner, Carlos Miranda, John Cho, Nat Wolff, Laverne Cox, Aaron Bilyeu, Elizabeth Peña, Colleen Camp, Sam Elliott, Mo Aboul-Zelof, Marcia Gay Harden, Missy Doty, Don McManus, Willem Miller, Skya Chanadet, Sarah Burns, Meg Crosbie, Lauren Tom, Kelsey Scott, Marlene Martinez, Reggie Watkins, Amir Talai, Frank Collison, Judy Geeson
Toen Ellen DeGeneres in 1997 in haar komedieserie ‘Ellen’ als eerste bekende actrice publiekelijk haar coming-out beleefde, ten overstaan van miljoenen kijkers, was er in elke geval één andere Amerikaanse actrice die jaloers op haar was: Lily Tomlin. “Ja, ik was jaloers op haar. Want ik ben al veel langer bekend, en ik ben ook lesbisch. Ik bewonderde haar, maar dacht tegelijkertijd ‘o, verdorie! Ik zou willen dat ik dat was, dat dat mijn nalatenschap was geweest.’ Ik ben dus eigenlijk enorm trots op haar. Ik zeg dan wel dat ik jaloers was, maar dan wel jaloers op een goede manier. Het was hoe dan ook een buitengewoon bijzonder moment.” Tomlin is al decennialang een gevierd actrice en comédienne, met een Oscarnominatie op zak voor de musical ‘Nashville’ (1975). Inmiddels is ze dik in de zeventig, maar nog altijd behoorlijk actief. In de roadmovie ‘Grandma’ (2015) speelt ze een rol die dicht bij haarzelf ligt: Elle Reid is een schrijfster met een messcherpe tong, die door het leven dendert als een olifant door een porseleinkast. Waar haar frustraties precies vandaan komen, dat ontdekken we uiteindelijk in de tweede helft van dit zorgvuldig opgebouwde drama, dat in de lijn ligt van het al even geslaagde ‘Nebraska’ (2013) van Alexander Payne.
Deze bescheiden film, van regisseur Paul Weitz, begint vrij luchtig. Elle is een dichter met een sterk feministische inslag, die sinds de dood van haar levenspartner Violet niet veel meer geschreven heeft. Een scherpe mening heeft ze echter nog wel, en die spuit ze richting iedereen die het wil horen én iedereen die het niet wil horen. Aan het begin van de film heeft ze het net uitgemaakt met haar nieuwe, veel jongere vlam Olivia (Judy Greer), als haar kleindochter Sage (Julia Garner) plots voor de deur staat. Het tienermeisje is zwanger en ze heeft oma’s hulp nodig om een abortus te regelen. Ze heeft al wel een afspraak gemaakt, voor dezelfde middag nota bene, maar heeft geen cent te makken. Bij haar moeder Judy (Marcia Gay Harden) wil ze niet aankloppen en aangezien oma het geld ook niet zomaar even kan ophoesten, besluiten ze de deuren langs te gaan om geld bijeen te schrapen. Ze gaan onder meer langs bij Sages vriendje (Nat Wolff), een lapzwans die er meteen van langs krijgt door Elle, maar ook bij Karl (Sam Elliott), een mysterieuze man die een gedeeld verleden blijkt te hebben met de pinnige grootmoeder.
‘Grandma’ lijkt bij aanvang een vrij standaard film te zijn, met een dwarse oma die waar ze maar komt de boel flink op scherp weet te zetten. Deze scènes zorgen voor een glimlach op het gezicht, met name vanwege de scherpe dialogen en de op dreef zijnde Tomlin, die zichtbaar plezier heeft in haar rol. Maar na verloop van tijd, wanneer de geheimzinnige Karl ten tonele verschijnt, gaat de film de diepte in. De film heeft duidelijk een feministische inslag en vergelijkt drie generaties vrouwen met elkaar; in hoeverre hebben eerst Elle, later Judy en nu Sage hun eigen keuzes kunnen maken in het leven? ‘Grandma’ werkt toe naar een hoogtepunt en dat is de scène waarin Elle en Karl herinneringen met elkaar ophalen. Aanvankelijk is het contact warm en teder, maar uiteindelijk maakt de film een onverwachte, vernietigende ruk.
Regisseur Weitz – ooit bekend geworden met ‘American Pie’ (1999), wat niet bepaald een hoopvol visitekaartje is – mag zich in zijn handen wrijven met ervaren rotten Tomlin en Elliott in de gelederen, die met ogenschijnlijk weinig moeite een arsenaal aan emoties weten los te weken. Timing, lichaamstaal en dictie; alles is perfect. Maar het moet gezegd; ook met dank aan het script, dat Weitz zelf schreef. Met een boodschap waar je niet omheen kunt: we worden ouder, wellicht ook wijzer en eventueel een stukje toleranter, maar de rare sprongen die het menselijk hart soms maakt, zullen we nooit helemaal begrijpen.
Patricia Smagge
‘Grandma’ verschijnt woensdag 16 maart 2016 op DVD en blu-ray.