Granitsa (2006)
Regie: Vanja d’Alcantara | 17 minuten | korte film | Acteurs: Natali Broods, Konstantin Demidov
De korte film ‘Granitsa’ van regisseuse Vanja D’Alcantara is als extra bijgevoegd op de dvd van haar (lange) speelfilm ‘Beyond the Steppes’ en is ook alleen maar interessant in die hoedanigheid: een kosteloos extraatje dat je even tussendoor bekijkt, of als “afzakkertje”na het kijken van de hoofdfilm. Gewoon om te zien wat deze filmmaakster nog meer heeft gemaakt of om wat tijd te doden. Want ook al is er niet veel mis mee – het is een kort beeldverslag van de rit van een Belgische vrouw in een Russische trein, en de personen die ze onderweg ontmoet (met name een knappe Russische man met wie ze een vluchtige “romance” beleeft) -, het bestaansrecht of toegevoegde waarde van het korte stukje celluloid valt te betwisten.
Plot en verhaal zijn om te beginnen niet uiterst boeiend. De kijker is getuige van een treinrit, inclusief overnachting, ergens in Rusland, waarbij de focus ligt op de buitenlandse Natali Broods. Ze stapt in, ontmoet verschillende mensen, brengt de nacht door, en stapt de volgende dag ergens uit. We leren niets over haar doel of achtergrond omdat ze niets zegt, gezien de taalbarrière met haar medepassagiers. Maar ook de mensen die ze ontmoet in de trein blijven een schone lei. Soms zeggen ze wel wat, maar dit wordt niet ondertiteld, vermoedelijk omdat de kijker zich in de hoofdpersoon moet kunnen verplaatsen (die niets van dit alles verstaat). Hoogstens zou het er de filmmaakster om kunnen gaan om wat basale emoties en herkenbare situaties te verbeelden, die misschien juist zonder woorden beter tot hun recht komen. Zo vinden er enkele lichtelijk spannende of intimiderend bedoelde scènes plaats, die versterkt worden door de gemankeerde communicatie tussen de betrokkenen. Hoewel, soms zijn er geen woorden nodig. Wanneer een zwaarlijvige, aangeschoten man de coupé binnenkomt waar de vrouwelijke hoofdpersoon en haar Russische “vriend” zitten en ongevraagd plastic bekertjes op het tafeltje zet en wodka voor iedereen wil inschenken, laat de vrouw herhaaldelijk weten geen interesse te hebben totdat ze uiteindelijk moet schreeuwen (“Verdomme, neem die Wodka toch mee!”) om de opdringerige man weg te krijgen. Echt beangstigend wordt het hier niet, hoogstens wat ongemakkelijk. Het biedt in ieder geval een aanleiding voor de vrouw en knappe man om meteen hierna de spanning weg te lachen en de “band” zo te versterken. Het spannendste moment vindt plaats wanneer er een kaartcontrole is en de controleur op strenge toon van alles aan de vrouw vraagt. Maar ook dit loopt allemaal goed af. Het laatste deel van de rit is eigenlijk een halve fantasie van de hoofdpersoon (of filmmaakster). Tot dan toe kwam het allemaal redelijk realistisch over, maar nu blijkt er gelegenheid voor het verliefde tweetal om nader tot elkaar te komen wanneer de andere inzittenden de coupé heel toevallig tegelijk verlaten (en ook niet meer terugkomen) zodat er een teder liefdesspel kan plaatsvinden.
Filmisch is er niet heel veel bijzonders te vermelden. Aan de ene kant maakt de regisseuse veel gebruik van close-ups die goed de emoties en reacties van de personages tonen, heel belangrijk omdat alles hier om de gezichtsuitdrukkingen draait. Aan de andere kant slaagt de filmmaakster er een stuk slechter in om de locaties en hun onderlinge verhoudingen duidelijk in beeld te brengen en om de kijker een overzichtelijke montage voor te schotelen. Het ene moment zit de vrouw in een eetcoupé, dan loopt ze langs open slaap- en wooncoupé, en vervolgens zit ze in een kleine privécoupé waar ook in geslapen kan worden. Het is ook vaak niet duidelijk hoe en wanneer de andere passagiers (buiten de love interest van de vrouw) in de coupé terechtkomen. Ze zitten of liggen er soms ineens. De liefdesscène is wel aardig geschoten, heel dicht op de lichamen, de intimiteit benadrukkend, zonder daarbij veel overzicht van het geheel (nodig) te hebben.
Hoewel het filmpje enkele positieve punten heeft, doet het als geheel weinig interessants en is er niet veel voor de kijker om zich aan te binden, over na te denken, of om zich mee te amuseren. Het filmpje registreert wat semi-realistische gebeurtenissen en dat was het dan. Technisch niet onverdienstelijk maar weinig om enthousiast van te worden.
Bart Rietvink