Grenzeloos verraad (2023)

Regie: Dennis Bots, Thomas Nauw | 87 minuten | oorlog | Acteurs: Peter Nilessen, Dirk Gunther Mohr, Berit van der Wouw, Kai Kolder, Gerhard Meyer, Ingrid Bisschop, Andreas Lessig, Anne Telders, Dennis van Ooyen, Roy van Kleef, Nico van Gijn, Jelland Sprang, Diana Olsder-Koers, Bert Olsder, Allard Geerlings

‘Grenzeloos verraad’ vertelt het verhaal van de Duits-Nederlandse Ludwig Mengelberg die als officier in het Duitse leger luistert naar de bijnaam ‘Der fliegende Holländer’. Mengelberg heeft steeds grotere moeite met de verschrikkingen van de oorlog. Als zijn vrouw en dochter omkomen bij een bombardement, neemt hij een drastisch besluit. Hij wordt naar Nederland overgeplaatst en besluit daar de Drentse boerenfamilie Wesseling te helpen bij het verbergen van Joodse onderduikers. Die actie staat vanuit Duits perspectief natuurlijk gelijk aan hoogverraad tegenover zijn eigen manschappen en de nazistische ideologie. Wanneer de SS argwaan krijgt en het verzet gestaag oprukt, zet Mengelberg niet alleen zijn eigen leven op het spel, maar ook dat van de mensen die hij probeert te helpen.

‘Grenzeloos verraad’ is in veel opzichten een ‘labour of love’. Het budget van driehonderdduizend euro is voor een film van dit type bescheiden en ook nog eens grotendeels opgebouwd uit subsidies, sponsoring en giften. Het wordt snel duidelijk dat het geld best goed besteed is door de filmmakers achter dit oorlogsdrama van vaderlandse bodem. Dankzij een indrukwekkend legertje in ‘re-enactment’ (het naspelen van historische gebeurtenissen) gespecialiseerde figuranten en authentiek ogende uniformen, wapens en voertuigen, komt de film geloofwaardig over. De meeste veldslagen en vuurgevechten zijn bovendien overtuigend gefilmd, wat in combinatie met het vaardige camerawerk en de goed gekozen decors en locaties zeker bijdraagt aan de historische zeggingskracht van ‘Grenzeloos verraad’.

Op acteergebied levert Peter Nilessen een solide prestatie in de rol van de gelaagde en karakterologisch complexe Ludwig Mengelberg, al valt soms op dat zijn emotionele bereik wat aan de beperkte kant is. De meest in het oog springende figuur in ‘Grenzeloos verraad’ is ongetwijfeld de maniakale slechterik Martin Schoonma, een koele, berekenende, sluwe en meedogenloze nedernazi die met niet aflatende ijver jaagt op zijn Joodse slachtoffers. Met een rijk arsenaal aan gezichtsuitdrukkingen, weet acteur Dirk Gunther Mohr van Schoonma een waarlijk angstaanjagend en verwerpelijk sujet te maken dat af en toe doet denken aan Hans Landa uit ‘Inglourious Basterds’.

Helaas is het acteerwerk niet over de gehele linie van uitmuntende kwaliteit. Er passeren namelijk ook de nodige voorbeelden van overacting of houterig spel de revue. De filmmuziek die het geheel ondersteunt is niet slecht, maar soms wel een gevalletje overdaad. Ook op momenten dat het niet nodig is en stilte een gepastere optie zou zijn (wat bepaalde gruwelijk-realistische of tragische scènes een zwaardere emotionele lading zou hebben gegeven), zwellen de tonen van de soundtrack soms op pompeuze wijze aan.

Enkele minpuntjes ten spijt is ‘Grenzeloos verraad’ over de gehele linie een solide oorlogsdrama. We kunnen de film dan ook zeker beschouwen als een waardevolle toevoeging aan de canon van de Nederlandse cinema.

Frank Heinen

Waardering: 3

Bioscooprelease: 30 maart 2023
VOD-release: 22 juni 2023