Grey Bees (2024)

Regie: Dmytro Moiseiev | 102 minuten | drama | Acteurs: Vladimir Yamnenko, Viktor Zhdanov

‘Grey Bees’ heeft een uiterst simpele uitgangspositie. De setting: een klein dorpje in de Donbas regio van Oekraïne. De situatie: oorlog. De hoofdrolspelers: twee grommende buurmannen genaamd Sergiich en Pashka. De sfeer: stil, verlaten en grauw. De context: het dorpje ligt in een ‘grijze zone’ wat betekent dat de mannen zich tussen de Russische en Oekraïense troepen bevinden. Desalniettemin vermaakt de film voldoende en is er genoeg ruimte voor de emotionele gevolgen van de oorlog. Mogelijk gemaakt door het balanceren van de drie ankerpunten: de oorlog, psychologie en humor.

De humor komt voort uit de verschillen tussen Sergiich en Pashka die elkaar niet kunnen luchten of zien. Sergiich is Oekraïens, leeft een teruggetrokken bestaan en heeft een negatief wereldbeeld, terwijl Pashka Russisch is, een extraverte persoonlijkheid heeft en een iets zwakker afgestemd moreel kompas bezit. Deze twee tegenpolen gedragen zich op een grappige manier nukkig tegen elkaar. Toch zijn deze mopperkonten uiteindelijk op elkaar aangewezen, niet alleen vanwege Sergiich’ honing en Pashka’s dubieus verkregen luxegoederen, maar ook vooral door het verlangen naar genegenheid.

De tegenhanger van de humor is de oorlog, dat zonder al te veel oorlogsdaden in beeld een belangrijke stempel drukt op de gebeurtenissen in de film. Dit stempel is voor Sergiich en Pashka een psychologische. Zo is er veel aandacht voor de persoonlijke gevolgen van de oorlog, zoals eenzaamheid, machteloosheid en onzekerheid. Hoewel het filmen startte voor de Russische inval was voor de filmcrew de oorlog ook een ramp. Het filmen in de Donbas regio moest tijdelijk stilgelegd worden en daarnaast zitten er op dit moment nog veel crewleden vast in Oekraïne.

De balans tussen de humor, de emotionele en psychologische impact op de buurmannen, en de oorlog is opmerkelijk en bijzonder kundig. Deze balans is terug te zien in zowel de relatie tussen Sergiich en Pashka als in het combineren van de verschillende aspecten. Bovendien bevat de film een mooie balans tussen humoristisch vermaak en het trage tempo van de weinigzeggende gebeurtenissen in het spookdorp. Het trage tempo zorgt voor genoeg ruimte voor de gevoelens van vooral Sergiich, terwijl het vermakelijke spel van de twee hoofdpersonen de film nooit lang doen laten aanvoelen. Bijvoorbeeld wanneer Pashka thee komt drinken en hij heel langzaam meer honing dan thee in zijn mok schept. Later komen we er achter dat door de leegloop van het dorp, Sergiich’ bijen een enorm overschot aan honing produceren.

Veel gebeurtenissen in ‘Grey Bees’ zijn misschien in het dagelijks leven weinigzeggend, in de film krijgen deze momenten betekenis door metaforen en symboliek. Soms is het misschien wat voor de hand liggend, maar het is wel een hele mooie manier om de oorlog in Oekraïne op een originele manier te verbeelden. Zo kun je met de betekenis van de titel ‘Grey Bees’ bijvoorbeeld veel kanten op. Maar de belangrijkste metafoor is de relatie tussen de Oekraïense Sergiich en de Russische Pashka. Zij komen uiteindelijk tot een vredige verstandshouding, gold dat ook maar voor Oekraïne en Rusland, lijkt de film te wensen.

Door de uitstekende balans en het ingetogen anti-oorlog-sentiment heeft ‘Grey Bees’ een duidelijke boodschap. Daarnaast komen er weinig (afgebeelde) oorlogsdaden in voor en door de focus op de innerlijke gevoelens van Sergiich is de film bijzonder intiem. Daardoor heeft de film zijn hart op de juiste plek. Net zoals Sergiich en Pashka, beide bijzondere personages die intrigeren én doen vermaken.

Ian van Asch

Waardering: 4

Speciale vertoning: IFFR 2024