Haar naam was Sarah – Elle s’appelait Sarah (2010)

Regie: Gilles Paquet-Brenner | 111 minuten | drama | Acteurs: Mélusine Mayance, Kristin Scott Thomas, Aidan Quinn, Frédéric Pierrot, Natasha Mashkevich, Arben Bajraktaraj, Frederick Guillaud, James Gerard, Dominique Frot, Michel Duchaussoy, Gisèle Casadesus, Niels Arestrup

Van het gelijknamige boek van schrijfster Tatiana de Rosnay zijn alleen al in Nederland meer dan 800.000 exemplaren verkocht. De roman staat hoog en lang genoteerd in de Bestsellerlijst. Met zoveel lezers zijn de verwachtingen van de verfilming dus hooggespannen. Een goed boek betekent echter nog geen goede film, zoals maar al te vaak is gebleken. Hoe moet je de zoveelste film over de Holocaust verbeelden? Kennen we dat wat gebeurd is nu wel zo’n beetje? Is deze film nog nodig? Wat ‘Haar naam was Sarah’ (‘Elle s’appelait Sarah’) vooral interessant maakt is dat deze overtuigend laat zien dat niet alleen de Nazi’s de Joden vervolgden, maar dat velen vanuit een overheidsfunctie hun eigen bijdrage leverden.

Het filmverhaal weeft twee verhalen op fraaie wijze door elkaar en springt in tijdsbeeld herhaaldelijk heen en weer. In de eerste scènes zien we hoe door de Franse politie (zonder dat de Duitsers meededen aan deze grootscheepse razzia) Joden in Parijs worden gearresteerd en samengedreven. Ook de tienjarige Sarah Starzinsky wordt met haar ouders opgepakt, maar heeft haar broertje op het laatst in een afgesloten kast weten te verbergen. Zij heeft de sleutel meegenomen. Ze worden samengepropt in een overvol wielerstadion dat als tussenstation diende. Aanvankelijk spelen kinderen nog onschuldig spelletjes op de wielerbaan, maar de omstandigheden verslechteren dramatisch. Iedereen wordt op transport gezet, de wildste verhalen circuleren. Sarah heeft nog steeds de sleutel van de kast waarin haar broertje is opgesloten en probeert wanhopig te ontsnappen om hem te bevrijden. Na een geslaagde ontsnapping komt zij met een ander meisje bij een boerderijtje, bewoond door de familie Dufaure. De rol van de gewone burger, angst voor de gevolgen voor het verlenen van hulp, maar ook de gewetensnood van deze gewone mensen is treffend in de gebeurtenissen verwerkt. Bieden zij hulp of kijken zij de andere kant op? Zal Sarah haar broertje nog tijdig kunnen redden?

Als tweede verhaallijn doet de journaliste Julia Jarmond (Kristin Scott Thomas) zestig jaar later onderzoek naar de deportaties, omdat er vrij weinig bekend is geworden over deze duistere rol van de politie. Julia komt er geleidelijk achter dat haar schoonfamilie een geheim verbergt dat een connectie heeft met het huis van haar schoonouders en een verbintenis met de grote razzia uit 1942. Stukje bij beetje komt zij door bezoeken aan voormalige buurtbewoners en archieven van onderzoekers achter het levensverhaal van Sarah en de dramatische ontwikkelingen in haar leven. Binnen haar schoonfamilie stuit zij op een muur van zwijgen als zij haar onderzoek voortzet.

Kristin Scott Thomas draagt de film bijna in haar eentje, haar krachtige expressieve en tegelijk ingetogen stijl van spelen (denk aan haar magistrale spel in ‘Il y a longtemps que je t’aime’) overtuigen volledig. Niels Arestrup en Dominique Frot zetten als het echtpaar Jules en Genevieve Dufaure een puike vertolking neer van de gewone dorpeling die tijdens de oorlog eerst vooral niet betrokken wil worden en de luiken (en daarmee ook zijn ogen) sluit, maar die uiteindelijk met gevaar voor eigen leven toch zijn nek uitsteekt. De rollen van Sarah zijn mooi uitgebeeld door Melusine Mayance en Charlotte Poutrel.

Ondanks de dramatische setting in de geschiedenis laat het verhaal in een ingetogen verfilming zien dat de Franse overheid en haar politieambtenaren soms fanatiek participeerde in het opsporen van Joden en het meewerken aan hun deportatie. De film is daarmee mede een aanklacht tegen de houding van de Franse staat in die tijd en de Franse staat wordt dan ook niet gespaard. In een toespraak van Chirac, die subtiel werd verwerkt, biedt deze dan ook onverbloemd namens diezelfde staat zijn oprechte en nederige excuses aan voor deze schandvlek in de Franse geschiedenis. Alhoewel sommige scènes wat sterk zijn aangezet met een enkele keer een lichte vorm van pathos, zijn de gebeurtenissen overtuigend verfilmd. De psychische worsteling die Julia doormaakt en de verdenking die zij steeds meer krijgt dat er een zwaarwegend geheim verborgen wordt gehouden binnen haar familie zijn subliem uitgewerkt, vooral ook naar de wijze waarop dit doorwerkt binnen haar eigen relatie.

Ondergeschikt punt van kritiek is dat de stilering van de film soms wat gladjes is, daarentegen is de cameravoering prima verzorgd, terwijl de uitwerking ingetogen blijft. Dit maakt de film geschikt voor een breed publiek. Ondanks de dramatiek van het verhaal heeft de film toch een vooral qua symboliek goed gekozen afsluiting, waarbij het leven van diverse betrokkenen toch weer stevig door elkaar wordt gegooid.

‘In de oorlog moesten de mensen zich zien te redden’ was een citaat van een van de mensen die Julia bezocht. Deze film is een fraai voorbeeld hoe verschillend die keuzen kunnen zijn en met welke uiteenlopende gevolgen. Schaduwen uit het verleden blijven je achtervolgen! Dilemma’s over de waarheid niet willen weten zijn fraai in dit gevoelige drama verwerkt. Aanrader!

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 28 oktober 2010