Hamburger Hill (1987)
Regie: John Irvin | 105 minuten | actie, drama, oorlog | Acteurs: Anthony Barrile, Michael Boatman, Don Cheadle, Michael Dolan, Don James, Dylan McDermott, Michael A. Nickles, Harry O’Reilly, Daniel O’Shea, Tim Quill, Tommy Swerdlow, Courtney B. Vance, Steven Weber, Tegan West, Kieu Chinh, Doug Goodman, J.C. Palmore, J.D. Van Sickle
‘Hamburger Hill’ vertelt het verhaal zoals het ECHT was, kondigt de DVD-sleeve ronkend aan. Welk verhaal is dat dan? Het verhaal van de Vietnam oorlog, de oorlog die al in zovele Amerikaanse films en boeken bezongen en veroordeeld is. Drie Amerikaanse presidentschappen zouden zich stuk bijten op het fanatieke verzet van de Noord-Vietnamezen en in 1973 zouden de Amerikanen overgaan tot terugtrekking. Hoewel de Vietnam-oorlog niet de meeste slachtoffers eiste aan Amerikaanse kant (de Tweede Wereldoorlog kende meer Amerikaanse doden), veroorzaakte hij grote morele en maatschappelijke schade. De Amerikanen realiseerden zich dat hun onoverwinnelijk lijkende machtspositie was aangetast, en door het nieuwe medium televisie kon het Amerikaanse volk de oorlog van dichterbij meemaken dan ooit te voren. De rauwe realiteit en de verschrikkingen van de oorlog vormde voor de Amerikanen die thuis gebleven waren alsmede voor de soldaten zelf een ontluisterende en traumatiserende ervaring. Dit verklaart ook de vele films, boeken en muziek die over deze oorlog gemaakt zijn. Bovendien vormde het tijdperk van de Vietnam-oorlog tevens het tijdperk van de generatiewisseling in de Amerikaanse samenleving en de oorlog was voor een nieuwe protestgeneratie dan ook het symbool van de falende Amerikaanse overheid.
‘Hamburger Hill’ vertelt het verhaal van een enkele Amerikaanse actie die symbool staat voor heroïek en de zinloosheid van de oorlog. De bestorming van heuvel 937 was een onderdeel van het Amerikaanse plan om de A Shau vallei te veroveren op de Vietcong. De film is zoals gezegd de rauwe en realistische weergave van deze bestorming. De acteurs waren vrijwel allemaal onbekenden (waaronder een jongere Don Cheadle) en zij werden in de Filippijnen blootgesteld aan een intensief opnameproces. De omstandigheden, waaronder hevige regenbuien, werden zo realistisch mogelijk nagebootst en dit is goed aan de film af te zien. Want het is me een zooitje, daar op die berg! Soldaten sneuvelen links en rechts en de regen zorgt ervoor dat de berg binnen de kortste keren veranderd is in een gigantische modderpoel. De acteurs moesten, net als de soldaten bij de echte bestorming, werken onder zware omstandigheden.
Gelukkig wordt er niet alleen aandacht besteed aan de gebeurtenissen op het slagveld. Het eerste gedeelte van de film wordt gebruikt om de verschillende soldaten bij het publiek te introduceren. De makers hebben geprobeerd om een zo divers mogelijk beeld te schetsen van een gemiddeld regiment waarbinnen de nodige spanningen worden verbeeld. Niet alleen blanke maar ook zwarte soldaten alsmede soldaten met bijvoorbeeld een Italiaanse achtergrond moeten met elkaar vechten en sterven. Onderling racisme en het doorsijpelen van de maatschappelijke afkeer van de oorlog in de VS zelf worden in kleine scènes aangestipt. Door dit alles worden soldaten teruggeworpen op hun kameraadschap en plichtsbesef, twee termen die sterk verbonden zijn met ‘Hamburger Hill’. De film werd geprezen om zijn realisme maar lokte tegelijkertijd veel discussie uit vanwege de bloederigheid maar ook vanwege de tactische zinloosheid van de hele missie. Een maand nadat de Amerikanen de heuvel veroverd hadden verlieten zij hem weer en kon de Vietcong hun oude posities weer innemen. Zodoende lijkt de opoffering van de soldaten voor niets en wordt de zinloosheid van de strijd die zij voerden eens te meer naar voren gebracht.
‘Hamburger Hill’ is in vergelijking met andere Vietnam-films geen big budget gloedvol spektakelstuk met bekende acteurs. Maar dit komt de realistische benadering die de makers propageren juist ten goede. De toen nog relatief onbekende acteurs voldoen en Irvins regie getuigt van respect voor de geschiedenis achter het verhaal. Bovendien vond de film volgens de makers onder Vietnam veteranen veel weerklank omdat hun eindelijk ‘recht was gedaan’. Een indrukwekkende en soms schokkend realistische verbeelding van het adagium “War is Hell”.
Joost Hoedemaeckers
Waardering: 4
Bioscooprelease: 30 juni 1988