Hard Candy (2005)

Regie: David Slade | 103 minuten | drama, thriller | Acteurs: Patrick Wilson, Elliot Page, Sandra Oh, Odessa Rae, Gilbert John

Films die de kijker vragen zich te verplaatsen in de geest van een crimineel – vooral een moordenaar of zedendelinquent – om zodoende begrip voor hem/haar te kunnen opbrengen of zelfs om met deze persoon te kunnen sympathiseren, doen doorgaans veel stof opwaaien. Over dit soort personen willen we namelijk niets dan walging voelen. De gedachte dat we maar iets gemeen kunnen hebben met deze mensen, is voor de meeste kijkers onacceptabel. Ons hele idee van goed en slecht wordt door elkaar gegooid als we deze mensen überhaupt als menselijk beschouwen. Dat impliceert immers dat hun slechtheid in zekere zin onze slechtheid is. Zoals detective Somerset (Morgan Freeman) in ‘Seven’ stelt: “Als we John Doe vangen, en hij blijkt de duivel zelf te zijn, dan zou hij aan onze verwachtingen voldoen, maar hij is niet de duivel. Hij is gewoon een man.”

We hebben in de filmgeschiedenis al met verschillende moordenaars meegeleefd, waaronder een ter door veroordeelde Matthew Poncelet (Sean Penn) in ‘Dead Man Walking’ en de charismatische neonazi Derek Vinyard (Edward Norton) in ‘American History X’. Zo mogelijk nog gevoeliger liggen empathische benaderingen met betrekking tot seksueel misbruikers en pedofielen. Er kwam veel protest toen het publiek lucht kreeg van de opnames van ‘The Woodsman’, waarin regisseuse Nicole Kassell en acteur Kevin Bacon het in hun hoofd durfden te halen om zich in te leven in de persoon van een kindermisbruiker. Zo’n persoon verdient het toch immers niet om een centrale plek in een film te krijgen, waar hij met mededogen behandeld wordt? Getuigt dit niet van een gebrek aan respect voor alle slachtoffers van zulke personen?

Hayley Stark (Elliot Page) is duidelijk een dergelijke mening aangedaan in de film ‘Hard Candy’. Met een toepasselijke jas neemt ze het als een roodkapje op tegen alle grote boze wolven van deze wereld. Oftewel, de pedofielen. Elk gevoel van mededogen is haar vreemd wanneer het om deze mensen gaat, en ze is vastberaden om al deze criminelen op een zo gruwelijk mogelijke wijze te laten lijden. En ja, niemand zal de daden van de mannen die ter discussie staan goedpraten, maar zijn de methodes en filosofieën van deze wraakengel wel altijd even acceptabel? De film speelt op interessante wijze met de morele band van de toeschouwer met de twee hoofdpersonages in de film.

We beginnen de film met een bepaald idee van de twee personages en naarmate de film vordert en we steeds meer inzicht in de persoonlijkheden en achtergronden krijgen veranderen deze percepties. Waar we aanvankelijk nog volkomen aan de kant van Hailey staan, valt al snel op dat Jeff (Patrick Wilson) eigenlijk best een sympathieke vent is. Hij heeft ook helemaal niet het voorkomen van een pedofiel, zoals we ze voorstellen. Het is een knappe, verzorgde man, die zich toch redelijk beschaafd gedraagt. Hij komt niet over als een vunzig mannetje, dat een weerloos meisje erin probeert te luizen. En ergens hebben we wel met hem te doen wanneer we beseffen dat juist hij het is, die erin wordt geluisd. Daarbij is Hailey berekenend, sadistisch, en lijkt ze onredelijk te zijn en het misschien bij het verkeerde eind te hebben. Tegelijkertijd is Jeffs onschuldige voorkomen een reden tot het afgaan van alarmbellen. Het is goed om te beseffen dat het iedereen kan zijn, en dat het wellicht juist eerder charmante, subtiel te werk gaande mannen zijn dan ranzige kerels in regenjassen die snoep aanbieden op straat. Ook zou de gedachte je te binnen kunnen schieten dat Jeff hier oneerlijk wordt bejegend vanwege haar uitlokkende handelswijze. Elk initiatief komt immers van haar en Jeff wordt bijna gedwongen om Hailey mee naar huis te nemen, haar alcohol aan te bieden, en uitdagende foto’s van haar te nemen. Deze gedachte wordt echter effectief tenietgedaan door een treffende monoloog van Hailey, waarin ze zegt dat het de taak van een volwassene is om morele grenzen te stellen en niet te ver te gaan. “Als een kind met je flirt, of om alcohol vraagt, ga je er NIET op in. Je moet dit soort gedrag niet stimuleren”. Dus, ook al heeft Hailey zelf het vuur aangewakkerd, Jeff is hierdoor niet ontdaan van blaam. De gebeten hond spelen heeft in ieder geval weinig zin in dit geval.

Maar, ook al zijn Hailey’s uitlokkende methodes in principe legitiem door hun reflectie van de werkelijkheid, de vraag blijft lange tijd in hoeverre, en waaraan, Jeff precies schuldig is. Hij heeft thuis alcohol geschonken en foto’s van een gretig strippende Hailey genomen. Op dat punt kregen de slaappillen hun uitwerking en wordt Jeff in elke zin Hailey’s slachtoffer. Ze onderwerpt hem aan een kruisverhoor en beschuldigt hem van van alles en nog wat, maar Jeff blijft betrekkelijk kalm en heeft voor alles redelijke verklaringen. Ook kan Hailey geen belastend materiaal in zijn huis vinden. En door het dreigen van Hailey naar de politie te gaan met een zielig verhaal, en hem later zelfs met lichamelijk geweld te bedreigen, gaat onze sympathie toch vooral uit naar Jeff. Echter, langzaam maar zeker, komen we meer te weten over Jeff, wat onze alliantie met hem steeds meer deuken bezorgt. En zo gaat het over en weer en heb je als kijker eigenlijk nooit vaste, morele grond onder de voeten. Het geeft al geen goed gevoel wanneer je het moet opnemen voor een vermoedelijke pedofiel, maar op momenten dat hij schuldig(er) lijkt, wordt de situatie nog ongemakkelijker vanwege het onmogelijke alternatief. Immers als we niet achter Jeff staan, staan we achter de sadistische, zelfingenomen Hailey. Eigenlijk verdienen geen van beide personages onze sympathie. Het zijn lastige vragen die de film stelt: wat is een pedofiel? Voldoet Jeff aan deze definitie? En, zo ja, praat dit Hailey’s aanpak goed? Het is jammer dat de film deze thematische spanning en het gevoel van onbehagen niet de hele tijd vast weet te houden. Aan het einde van de film kiest de film er toch voor om de comfortzone van de toeschouwer te herstellen door vertrouwde percepties te bevestigen, en hem zo zonder veel al te veel interne dilemma’s naar huis te sturen. Ook worden de betrekkelijke subtiliteiten en de psychologische oorlogsvoering in de film in de laatste twintig minuten achterwege gelaten ten faveure van een serie actievolle en ongeloofwaardige confrontaties tussen het tweetal.

De film is echter grotendeels succesvol, niet in de laatste plaats door een uitmuntende Elliot Page, die hier een complete metamorfose is ondergaan in vergelijking met hun rol van Kitty Pryde in ‘X-men: The Last Stand’. Hij neem de film op formidabele wijze op hun schouders en weet op overtuigende wijze vorm te geven aan de sadistische en zeer intelligente Hailey. De manonvriendelijke acties en hun met zwarte humor doorspekte dialoog zorgen voor aardig wat (leed)vermaak, gegrinnik, en zenuwachtige bewegingen op de stoelen. Ook heeft Hailey leuke popreferenties in haar repertoire. Zo dient ze Jeff van repliek wanneer hij stelt dat zijn carrière als fotograaf en leven verwoest zouden zijn wanneer Hailey bepaalde (verzonnen?) verhalen naar buiten zou brengen. “Echt waar?” zegt Hailey, “Maar Polanski kreeg toch ook nog een Oscar?”. Maar Patrick Wilson biedt prima tegenwicht als de verbouwereerde, tamelijk sympathieke, doch sluwe Jeff Kohlver. Een goed acteerduo dat figureert in een verhaal dat qua opzet en uitvoering bijna een theaterstuk is, met een type confrontatie dat doet denken aan die tussen Sigourney Weaver en Ben Kingsley in Polanski’s ‘Death and the Maiden’. De stijl is ook interessant, met af en toe wild hand-held camerawerk, en gruwelijke acties die heel effectief geïmpliceerd worden.

Ondanks de interessante en controversiële thematiek is het te betreuren dat de film qua toon te veel leunt op de sadistische acties en zwarte humor van Hailey. De shockerende scènes, over-de-top karakterisering van Hailey, die als een klein duiveltje het publiek mee laat gniffelen, met het hoofd doet schudden, of wit weg doet trekken, geven het geheel een te exploitatief sausje, die de inhoudelijke kracht van de film ondermijnt. Het wordt wat eenzijdig en vermoeiend om Hailey constant zo zelfgenoegzaam bezig te zien, zonder dat hier altijd een inhoudelijke prikkeling tegenover staat. Over het algemeen is ‘Hard Candy’ echter een intrigerende, goed werkende film geworden met indrukwekkend acteerwerk. Hij verschaft voldoende stof tot nadenken en is daarnaast een onvervalste nagelbijter.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 13 juli 2006