Hard Times (1994)

Regie: Peter Barnes | 105 minuten | drama | Acteurs: Harriet Walter, Bill Paterson, Alex Jennings, Alan Bates, Richard E. Grant, Beatie Edney, Christien Anholt, Dilys Laye, Patsy Byrne, Diana Fairfax, Emma Lewis, Bob Peck, Jason Webb, Christopher Ettridge, Jonathan Butterell

Van alle verhalen van Charles Dickens is ‘Hard Times’ een van de meest naargeestige. Humor en levenslust zijn ver te zoeken onder de mensen van Coketown. En gezien de omgeving waarin ze leven is dat niet helemaal onbegrijpelijk: een stad die schuilgaat onder grauwe rook, waar letterlijk alles is bedekt met een dun laagje roet. Geen plek om vrolijk van te worden.

Echte helden of heldinnen kent dit verhaal van Dickens niet. Louisa Gradgrind is voortdurend in conflict met zichzelf, en hakt moeilijk knopen door. Ze offert zich op voor haar egoïstische, ondankbare broer Tom. Vader Gradgrind heeft zichzelf wijsgemaakt dat feitenkennis het enige is dat de moeite waard is om geleerd te worden in het leven. Hij neemt alle beslissingen puur op rationele gronden, en schiet hopeloos tekort in de opvoeding van zijn twee kinderen. Josiah Bounderby is een pompeuze figuur die constant benadrukt hoe zwaar hij het heeft gehad, en hoe hij zich uit de goot heeft opgewerkt tot een rijke bankier.

Degene die nog het dichtst bij de rol van heldin komt is Cecilia Jupe, de aangenomen dochter van Gradgrind, vertolkt door de charmante Emma Lewis. Ze ziet hoe iedereen in haar omgeving zichzelf ten gronde richt, en probeert te helpen waar ze kan. Maar helaas voor Cecilia zijn de meesten al te ver heen om nog geholpen te kunnen worden.

Wat opvalt is dat dit geen doorsnee ‘kostuumdrama’ is, met de bijbehorende opsmuk. Omdat deze verfilming in 1994 door de BBC werd gemaakt voor vertoning op Britse scholen (in het kader van literatuuronderwijs) zijn het decor en de aankleding sober. De nadruk ligt op het verhaal, niet op visuele aspecten. Dit maakt het geheel iets minder aantrekkelijk en toegankelijk dan wanneer er vanuit een andere opzet gewerkt zou zijn. Maar de verhaallijnen en verwikkelingen zijn op zichzelf al boeiend genoeg om de kijker tevreden te stellen. En de cast bestaat uit een aantal geweldige acteurs, zoals Richard E. Grant en Bob Peck. Dit is voldoende compensatie voor de somberheid en soberheid van deze film.

Geen lichtvoetig vermaak dus, deze BBC-productie. Wel een verfilming die de sfeer van het oorspronkelijke verhaal weergeeft.

Saskia Blokker