Hard Truths (2024)

Regie: Mike Leigh | 97 minuten | komedie, drama | Acteurs: Marianne Jean-Baptiste, Ruby Bentall, Samantha Spiro, Jo Martin, Sophia Brown, Gary Beadle, Bryony Miller, Ashna Rabheru, Chinenye Ezeudu, Michele Austin, Llewella Gideon, Diana Yekinni, David Webber, Diveen Henry, Tuwaine Barrett, Jonathan Livingstone, Naana Agyei Ampadu, Jyuddah Jaymes, Syrus Lowe, Donna Banya, Alice Bailey Johnson, Tiwa Lade, Felicita Ramundo, Yvette Boakye, Khali Best, Ani Nelson, Hiral Varsani

Je kan je dag niet hebben en je kan bijna je hele leven met het verkeerde been uit bed stappen. Pansy Deacon (Marianne Jean-Baptiste in bloedvorm) behoort tot de laatste categorie. In het dagelijks leven doet bijna niemand iets goeds in Pansy’s ogen. Reageert ze zich niet tierend af op haar man Curtley (David Webber), dan wel op iemand die haar een schuine blik geeft op straat. Maar de emotionele zeggingskracht van de film lijdt allerminst onder de complexe en moeilijke Pansy. Juist door haar zo dicht en rauw als mogelijk centraal te stellen leveren regisseur Mike Leigh en zijn cast voor ‘Hard Truths’ een film af in de buitencategorie.

Nochtans heeft Pansy materieel gezien weinig te klagen. Ondanks dat Curtley het hoofd nipt boven water houdt met zijn klusjesbedrijf, redden de Deacons zich goed in hun spierwit geverfde hoekhuis in een middenstandswijk. Alsnog worstelt de introverte zoon Moses (Tuwaine Barrett) van Pansy en Curtley zichtbaar met hoe het er aan toegaat achter gesloten gordijnen. Binnen het huis terroriseert Pansy het gezinnetje, inclusief zichzelf. Zelf weet ze ook niet precies waarom behalve dat ze pijn heeft, altijd en overal.

Soms zijn de scheldtirades van Pansy zo fantasierijk in woord en beeld dat ze grappig kunnen zijn. Maar bijna altijd gaan ze (net) te ver waardoor je als kijker plaatsvervangende schaamte krijgt. Ergens heb je dit wel eens meegemaakt. Sommige mensen waarop Pansy zich richt in haar klaagzang van weemoed en wrok, ondergaan het gedwee en laten het van zich afglijden, anderen bijten juist van zich af. Dan is het gelijk ook ruzie (je hoort al mensen in een dorp of stad fluisteren, “je weet wel, dat serpent van…”). Dat ze niet geliefd is, voelt Pansy ook wel. Maar volgens haar begrijpt gewoonweg niemand haar pijn, inclusief haar man en zoon.

Misschien komt haar zorgzame zusje Chantelle (Michele Austin), kapster en alleenstaande moeder van de volwassen Kayla (Ani Nelson) en Aleisha (Sophia Brown), nog het dichtst bij. Haar gezinnetje, ook met zijn gebreken en uitdagingen, is de lichtheid in de wereld in vergelijking met dat van de haar oudere zus. Soms dringt ze door bij Pansy. Maar ook bij Chantelle, zeker na een incident bij het graf van hun moeder, raakt het geduld zo langzamerhand op. Ook zij krijgt maar geen vat op de neerwaartse spiraal van haar zus.

Het nijpende ‘Hard Truths’ geeft geen makkelijke oplossing voor de situatie bij de Deacons, want die is er nu eenmaal niet. Hier en daar kan je wel een glimp opvangen van waar het enorme zeer vandaan komt, onder andere een moeilijke jeugd en verstoorde relatie met moeder. Ook zijn er sprankjes hoop dat het gezin de vastgeroeste patronen kan veranderen. Of dat genoeg is om de gordijnen weer meer te openen, laat Leigh nederig aan de kijkers die naar binnen gluren.

Terwijl er onderhuids geheimen en leugens spelen tussen de Deacons, balanceren de zeer sterk spelende acteurs op het randje van zich zelf verliezen in een authentieke leefomgeving. Tijdens de film vergeet je bij momenten dat je in je bioscoopstoel zit en niet bij de familie aan tafel. Zo intens is het. Zover trekken het acteursensemble en regisseur Leigh je mee in hun wereld. Overigens maken ze geenszins spektakel van het drama of wordt het melodramatisch. Pansy Deacon zou je zomaar op straat kunnen tegenkomen. De fameuze voorbereidingen van Leighs films waarin de acteurs samen met hem hun personages opbouwen en uitdiepen voordat er maar een millimeter aan film is geschoten, levert zodoende weer een parel op.

Verder zorgt de in 2024 overleden Dick Pope, de vaste cameraman van Leigh, wederom voor kraakheldere en indringende beelden. Niet glazuurhard maar van bijtende schone schijn. Het lucide oog van Pope staat vooral in dienst van het spel van de acteurs en niet van beeldmakerij, waardoor het verhaal nog confronterende en intiemer wordt. Toch verwijst hij met specifieke shots, waaronder van het hoekhuis van de Deacons (“a cornerstone” van de samenleving), ook naar het universele in het sociaal-realistische oeuvre van Leigh.

Wat als Pansy lerares Poppy (Sally Hawkins) uit ‘Happy-Go-Lucky’ (2008), ook geregisseerd door Leigh, tegen het lijf zou lopen in de supermarkt? De giechelige en zeer optimistische Poppy is zo beetje het tegenbeeld van Pansy. Het zal je niet verbazen na het zien van ‘Hard Truths’ dat zo’n terloopse ontmoeting zou uitlopen op een lullige ruzie, louter door hun tegenstelde houding in het leven. Toch slagen actrice Marianne Jean-Baptiste, die eerder werkte met regisseur Mike Leigh op het in Cannes bekroonde ‘Secrets & Lies’ (1996), en de rest van de cast erin dat je het deurtje tot het hart op een kier zet voor een iemand die onmetelijk worstelt met wat voor zovelen vanzelfsprekend is. Bovendien maak je in ‘Hard Truths’ mee hoe fragiel en tegelijk weerbaar mensen zijn wanneer ze samen door zware tijden gaan.

Roy van Landschoot

Waardering: 4.5

Speciale vertoning: IFFR 2025
Bioscooprelease: 6 maart 2025