Hardcore (1979)
Regie: Paul Schrader | 109 minuten | drama, thriller | Acteurs: George C. Scott, Peter Boyle, Season Hubley, Dick Sargent, Leonard Gaines, Dave Nichols, Gary Graham, Larry Block
Het moet een nachtmerrie zijn voor elke ouder: je dochter wordt vermist en ze blijkt in de seksindustrie te zijn beland. Dit gegeven wordt door regisseur Paul Schrader op een inktzwarte, hartverscheurende manier in beeld gebracht in zijn film ‘Hardcore’. Gesteund door een groezelige setting en een sterke cast, sleurt Schrader de kijker mee in een queeste naar de donkerste uithoeken van de (Westerse) maatschappij.
George C. Scott speelt de streng gelovige zakenman Jake Van Dorn die zijn vermiste dochter zoekt. Informatie over haar komt maar mondjesmaat binnen via Van Dorns privé-detective (Peter Boyle). De zakenman besluit om alleen door te gaan en begeeft zich in de duistere wereld van de porno-industrie. Een wereld waarin Van Dorn niet past. De druk op Van Dorns schouders wordt steeds groter en het is een kwestie van tijd voordat de man zal breken.
Scriptschrijver en cineast Schrader levert met ‘Hardcore’ een sterke, beklemmende film af. De film is spannend, rauw, tragisch en emotioneel. Schrader is een meester in het neerzetten van een grimmige sfeer en de obsessieve, donkere krochten van de menselijke ziel. Zo ook in ‘Hardcore’. De op het eerste gezicht ‘verderfelijke’ wereld van de porno-industrie, blijkt niet slechter te zijn dan Van Dorns zeer strenge geloofsgemeenschap. De strikte codes van beide werelden eisen hun tol van de betrokkenen. Zo zijn egoïsme, de ondergeschiktheid van het individu aan de groep kenmerkend voor beide werelden.
De thematiek van ontheemding, isolatie en het leven aan de zelfkant van de maatschappij is de bindende factor van Schraders werk. De Amerikaan heeft zijn gehele filmcarrière gegrossierd in duistere, grauwe, deprimerende sociaalkritische drama’s. ‘Hardcore’ is één van Schraders interessantste producties. Het is een film met een heel menselijk verhaal dat tegelijkertijd ontroerend en schokkend is.
Controverse is niet vreemd in Schraders oeuvre, maar er zit altijd een dubbele rand in de schijnbaar simpele typeringen van goed en kwaad. De regisseur speelt met de visie van de maatschappij waarin afgebakende, dubieuze en oppervlakkige waarden en normen centraal staan.
In ‘Hardcore’ is dat onder andere de positie van de vrouw. Zo blijkt porno-actrice Niki (Season Hubley) op het eerste gezicht een dom, oppervlakkig meisje te zijn, maar na afloop van de film moet je je mening over dit personage grondig bijstellen. Niki blijkt een sterke, jonge vrouw te zijn die haar weg probeert te vinden in een door mannen gedomineerde maatschappij. De hypocriete manier waarop de wereld de porno-industrie benadert, zet aan het denken. De veroordelende houding ten aanzien van de porno-scene, in een maatschappij die seks als marketingtool gebruikt, is op zijn minst dubieus te noemen. Daar staat het conservatieve gedrag van het hoofdpersonage tegenover dat vrouwen in de seksindustrie als minderwaardig ziet, maar ondertussen zelf in een streng, seksistisch rolpatroon tussen man en vrouw gelooft.
Maar je hoeft het niet met Schraders visie eens te zijn om van ‘Hardcore’ te genieten. Zoals gezegd is de film erg spannend en het acteerwerk erg knap. Met name George C. Scott wekt indruk. De gevoelens van onmacht, opgekropte woede, radeloosheid en interne droefheid worden op een prachtige, ingetogen manier vertolkt door Scott. Omdat het spel van Scott zo puur en oprecht overkomt, raak je als kijker al snel betrokken bij dit personage. Als de scherpe, donkere karaktertrekken van deze hoofdpersoon naar boven komen, zijn de acties van de man begrijpelijk, maar desondanks niet te rechtvaardigen. Scott weet een memorabel personage neer te zetten.
Naast Scott zet ook Peter Boyle een sterke rol neer als een louche detective. De detective houdt er enkele vreemde opsporingstechnieken op na die soms komisch overkomen. Boyle’s personage zorgt voor wat lucht in de toch wel grimmige sfeer van ‘Hardcore’. Hubley speelt ook goed en de overige castleden zetten ook mooie vertolkingen neer. ‘Hardcore’ verdient ook krediet voor de soundtrack. De muziek wordt nergens opdringerig of, zoals dat tegenwoordig vaak gebeurd, gebruikt als afleiding van het verhaal. De film heeft stemmige, sobere Americana-muziek als omlijsting.
‘Hardcore’ is een krachtige, indrukwekkende film waarin alles klopt. Het einde van de prent komt in eerste instantie over als een anticlimax. Maar na afloop zul je beseffen dat het onverwachte, hoopvolle einde van de prent perfect passend is. Deze film zal nog dagenlang in je gedachten rondspoken.
Frank v.d. Ven
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 10 mei 1979