Hatsu – Yume (First Dream) (1981)

Regie: Bill Viola | 56 minuten | drama, animatie, documentaire

‘Hatsu – Yume (First Dream)’ wordt wel omschreven als Bill Viola’s meesterwerk. Viola die bekend staat als een van de belangrijkste videokunstenaars uit de wereld maakte ‘Hatsu – Yume’ in Japan in 1981 toen hij als ‘artist in residence’ werkzaam was bij de Sony Corporation. De titel verwijst naar een Japans ritueel, waarbinnen zaken die plaatsvinden op de eerste dag van een nieuw jaar veelbetekenend zijn. Dit zal voor Viola en de mensen en zaken die hij laat zien ongetwijfeld waar zijn. Als kijker voelt het eerder alsof je naar een langdradige home-video zit te kijken van iemand die enthousiast de techniek van het filmen aan het ontdekken is. Als in een droom laat Viola woordeloze videobeelden over het scherm stromen. De wetmatigheden van tijd en ruimte tartend door at random gebruik te maken van slow motion of time-lapse (vertraagde beelden en een vorm van foto animatie door geen 24 maar 10 of 5 beeldjes per seconde te gebruiken). Zo beoogt hij door middel van letterlijke verstilling van ruimte en tijd, het effect van een droom te bereiken. En op poëtische wijze het ontstaan van de wereld te verbeelden zoals hij zelf zegt door de progressie van donker naar licht, van verstilling naar beweging, van stilte naar geluid, van eenvoud naar complexiteit en van natuur naar beschaving. Denkende aan de relatie van licht tot water en leven, en het tegengestelde, de relatie van donker tot de nacht en de dood.

In Viola’s visie behandelt video licht als water – het stroomt als het ware door de beeldbuis. Ongetwijfeld had hij dit in zijn achterhoofd toen hij ervoor koos om het licht dat door de dag heen een rotspartij bestrijkt in 12 minuten samen te vatten zonder van camerastandpunt te veranderen. Het van richting en kleur veranderende licht en de massale wolkenpartijen in relatie tot de mensen die de rotspartij in verschillende samenstelling beklimmen geven het in time lapse getoonde beeld inderdaad een uitzonderlijk elan. Maar of het de aandacht vasthoudt is nog de vraag. Evenals de in de nacht gefilmde taferelen op een vissersboot, omringt door de wit-rode gloed van kunstlicht die langzaam maar zeker overvloeien in de magische kleurrijke nachtelijke geelrode neonverlichting van de stad. Helaas ontstijgt ‘Hatsu – Yume (First Dream)’ het idealistische zoeken van Viola naar een authentieke beeldtaal binnen het toenmalige nieuwe medium niet. Van de in time-lapse opkomende zon waar de film mee begint tot de nachtelijke stadsbeelden waar de film mee eindigt, springt de montage, voegt het geluid niets toe of ontbreekt, en verstoren de camerabewegingen die net iets te schokkerig zijn en te pas en te onpas uit focus gaan eerder het poëtische effect dat Viola beoogt te bereiken dan dat zij het bestendigen. Een gebrek aan cameratechniek valt niet in alle gevallen om te vormen tot poëzie. Klaarblijkelijk neemt Viola het spreekwoord “oefening baart kunst” wel heel erg letterlijk en komt hij er ook nog mee weg.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 2